HNI 20-9 

CHƯƠNG 28 – DU LỊCH SỐ VÀ TRẢI NGHIỆM THỰC TẾ ẢO

 

1. Khởi đầu của du lịch số

 

Ngành du lịch vốn được xem là “ngành công nghiệp không khói”, đóng góp một phần quan trọng cho GDP của nhiều quốc gia. Tuy nhiên, từ sau đại dịch COVID-19, hành vi du lịch đã thay đổi mạnh mẽ. Người ta không chỉ tìm kiếm chuyến đi vật lý, mà còn quan tâm nhiều hơn tới những trải nghiệm số – nơi công nghệ mang lại cơ hội “du hành” mà không cần di chuyển.

 

Khái niệm du lịch số (digital tourism) và trải nghiệm thực tế ảo (VR tourism) ra đời từ nhu cầu đó. Công nghệ thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), và Metaverse đã giúp tái tạo không gian văn hóa, danh lam thắng cảnh, hay thậm chí tạo ra điểm đến chưa từng có trong thế giới thật. Đây chính là sự mở rộng biên giới của ngành du lịch, đưa con người đến gần hơn với khái niệm “du hành không giới hạn”.

 

2. Trải nghiệm thực tế ảo (VR) trong du lịch

 

a. Tham quan danh lam thắng cảnh

 

Người dùng chỉ cần đeo kính VR hoặc truy cập qua máy tính, điện thoại là có thể “ghé thăm” Vịnh Hạ Long, dạo bước trong thành phố Venice, hay ngắm nhìn Kim Tự Tháp Ai Cập.

 

Một số bảo tàng nổi tiếng thế giới như Louvre (Pháp), British Museum (Anh), Smithsonian (Mỹ) đã triển khai dịch vụ tham quan trực tuyến bằng công nghệ VR/360 độ. Khách tham quan có thể đi dọc hành lang, phóng to hiện vật, nghe thuyết minh giống như đang đứng trong bảo tàng thật.

 

b. Trải nghiệm khách sạn và resort trước khi đặt phòng

 

Các tập đoàn khách sạn quốc tế đã phát triển dịch vụ “VR preview”, cho phép khách hàng tham quan phòng ốc, bể bơi, nhà hàng ngay trên không gian số. Điều này giúp tăng niềm tin và thúc đẩy quyết định đặt phòng nhanh chóng hơn.

 

c. Sự kiện, lễ hội số

 

Nhiều thành phố đã số hóa lễ hội truyền thống: lễ hội ánh sáng ở Lyon, Carnival Rio de Janeiro, hay lễ hội hoa anh đào ở Nhật Bản. Người tham gia có thể “check-in” và giao lưu với bạn bè trong không gian số mà không cần di chuyển.

 

3. Du lịch trong Metaverse

 

Nếu VR chỉ mang lại trải nghiệm “tham quan ảo”, thì Metaverse mở ra một không gian sống và du lịch số toàn diện. Trong đó, du khách có thể:

 

Tạo avatar để nhập vai tham quan, kết bạn, giao tiếp với khách du lịch khác.

 

Mua vé tham quan dưới dạng NFT, có thể sưu tầm hoặc trao đổi.

 

Mua sắm và ẩm thực số: thưởng thức món ăn ảo, đồng thời đặt giao hàng thực về nhà.

 

Tổ chức tour dẫn đường ảo: hướng dẫn viên ảo có thể giới thiệu địa điểm, kể chuyện lịch sử, dẫn khách đi khám phá theo lộ trình.

 

Ví dụ: Hàn Quốc đã phát triển dự án Metaverse Seoul, trong đó người dân và du khách có thể tham quan các khu phố nổi tiếng, di tích lịch sử ngay trong không gian số. Đây không chỉ là công cụ quảng bá văn hóa, mà còn là kênh để thúc đẩy thương mại điện tử và du lịch thật.

 

4. Lợi ích của du lịch số

 

1. Tiết kiệm chi phí: Người dùng không cần bỏ ra hàng ngàn USD cho vé máy bay, khách sạn.

 

2. Tiếp cận đại chúng: Người khuyết tật, người cao tuổi, hay học sinh có thể trải nghiệm địa điểm mà họ khó đến được ngoài đời.

 

3. Bảo tồn văn hóa: Các di sản có thể được số hóa, lưu trữ trong không gian ảo để thế hệ sau vẫn có thể tham quan, ngay cả khi di tích thật bị hư hại.

 

4. Marketing mạnh mẽ: Du lịch số giúp khách hàng có “cái nhìn trước” và từ đó thúc đẩy nhu cầu du lịch thật.

 

5. Giảm áp lực môi trường: Giảm bớt tình trạng du lịch quá tải, ô nhiễm và khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức.

 

5. Những thách thức

 

Thiếu trải nghiệm cảm giác: Du lịch số chưa thể tái hiện cảm giác ăn uống, khí hậu, mùi hương… vốn là phần quan trọng của chuyến đi.

 

Chi phí công nghệ: Trang thiết bị VR/AR vẫn còn đắt đỏ với phần lớn người dân.

 

Hạ tầng mạng: Để có trải nghiệm mượt mà, cần kết nối Internet tốc độ cao (5G, 6G).

 

Bản quyền và pháp lý: Việc số hóa di sản, lễ hội cần có quy định bảo hộ rõ ràng.

 

6. Ứng dụng tại Việt Nam

 

Việt Nam sở hữu nhiều di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới (Vịnh Hạ Long, Phong Nha – Kẻ Bàng, phố cổ Hội An, quần thể Tràng An…). Đây là cơ hội vàng để triển khai du lịch số:

 

VR Vịnh Hạ Long: cho phép khách quốc tế trải nghiệm trước chuyến đi, từ đó kích thích nhu cầu du lịch thực.

 

Tham quan 3D phố cổ Hội An: trải nghiệm không gian đèn lồng, chùa Cầu trong Metaverse.

 

Du lịch tâm linh số: tái hiện chùa Hương, Yên Tử để khách hành hương trực tuyến.

 

Lễ hội số: tổ chức Hội Gióng, Festival Huế trong không gian số, giúp lan tỏa văn hóa Việt ra toàn cầu.

 

7. Dự báo tương lai

 

Trong 5 năm tới, du lịch số sẽ trở thành công cụ marketing chính của ngành du lịch.

 

Các công ty lữ hành Việt Nam cần đầu tư nền tảng Metaverse để thu hút khách quốc tế.

 

Các trường học sẽ sử dụng tour VR trong dạy học lịch sử, địa lý.

 

Du khách sẽ kết hợp du lịch thật – trải nghiệm số, ví dụ: tham quan thực tế nhưng mua vé NFT để lưu giữ kỷ niệm.

 

Cảm ơn bạn đã nhắc. Tôi sẽ viết tiếp tục mở rộng Chương 28 để đủ khối lượng khoảng 3000 từ, bổ sung thêm phân tích chuyên sâu, ví dụ và dự báo dài hạn.

 

9. Sự tích hợp giữa du lịch số và các ngành công nghiệp khác

 

a. Giáo dục

 

Du lịch số không chỉ phục vụ giải trí mà còn là công cụ học tập trực quan. Thay vì đọc sách giáo khoa khô khan, học sinh có thể “trực tiếp” tham quan Kim Tự Tháp, đấu trường La Mã, hay Hoàng thành Thăng Long. Đây là cách để biến lịch sử, địa lý thành những trải nghiệm sống động, giúp ghi nhớ lâu hơn.

 

Ví dụ: Các trường tại Hàn Quốc đã đưa VR tourism vào chương trình giảng dạy, cho học sinh tham quan “ảo” các di tích lịch sử mà không phải đi xa. Việt Nam hoàn toàn có thể áp dụng mô hình này cho học sinh ở vùng sâu vùng xa.

 

b. Thương mại điện tử

 

Trong khi tham quan VR hoặc Metaverse, du khách có thể mua sản phẩm địa phương: từ đồ lưu niệm, thủ công mỹ nghệ cho đến đặc sản ẩm thực. Các sản phẩm sẽ được giao hàng tận nơi, kết nối trải nghiệm số với giao dịch thật. Đây là mô hình “O2O” (Online to Offline) kết hợp marketing và logistics.

 

c. Giải trí

 

Du lịch số cũng tích hợp với âm nhạc và nghệ thuật. Nhiều nghệ sĩ quốc tế đã tổ chức concert trong không gian ảo, nơi khán giả trên toàn thế giới có thể tham gia bằng avatar. Nếu kết hợp với bối cảnh du lịch số (ví dụ: concert tại quảng trường La Habana hay bãi biển Nha Trang ảo), giá trị trải nghiệm sẽ được nhân đôi.

 

10. Các công nghệ nền tảng cho du lịch số

 

a. Thực tế ảo (VR)

 

VR là công nghệ cốt lõi giúp người dùng “đắm chìm” trong không gian ảo. Với kính VR, khách du lịch có thể xoay nhìn 360°, di chuyển tự do, thậm chí tương tác với các vật thể số.

 

b. Thực tế tăng cường (AR)

 

AR bổ sung lớp dữ liệu số vào thế giới thực. Ví dụ: khi du khách dùng điện thoại quét qua di tích, màn hình có thể hiển thị thêm các thông tin lịch sử, tái hiện hình ảnh thời xưa.

 

c. Thực tế hỗn hợp (MR)

 

MR kết hợp VR và AR, tạo ra trải nghiệm nhập vai hoàn toàn. Một hướng dẫn viên ảo có thể cùng du khách đi tham quan trong không gian kết hợp giữa thực và số.

 

d. Blockchain và NFT

 

Vé tham quan NFT: Vé số hóa không thể làm giả, đồng thời có thể sưu tầm như kỷ niệm.

 

Quản lý bản quyền di sản số: NFT giúp chứng thực hình ảnh, video 360° hoặc mô hình 3D của di tích.

 

e. AI và Chatbot du lịch

 

AI có thể đóng vai trò hướng dẫn viên số, trả lời câu hỏi của khách, đề xuất lịch trình tham quan, hay thậm chí kể chuyện văn hóa theo ngôn ngữ của từng du khách.

 

11. Những xu hướng mới trong du lịch số

 

1. Digital Twin (bản sao số) của điểm đến: Các thành phố sẽ xây dựng mô hình 3D hoàn chỉnh để quảng bá, đồng thời phục vụ du lịch số.

 

2. Du lịch trên vũ trụ số: Khám phá sao Hỏa, Mặt Trăng trong Metaverse – điều không thể trong thế giới thực.

 

3. Du lịch kết hợp game hóa (gamification): Người dùng có thể tham gia thử thách, giải mật mã, săn báu vật khi tham quan di tích ảo.

 

4. Ứng dụng Web3: Du khách có thể sở hữu một phần tài sản trong Metaverse, ví dụ: mở quán cà phê ảo trong khu phố cổ số.

 

12. Thực tiễn triển khai tại Việt Nam

 

a. Chính phủ và du lịch quốc gia

 

Tổng cục Du lịch Việt Nam đã triển khai một số dự án VR360 để quảng bá các điểm đến như Vịnh Hạ Long, Sapa, Huế.

 

Một số địa phương (Đà Nẵng, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế) đang phát triển ứng dụng AR để hướng dẫn du khách.

 

b. Doanh nghiệp tư nhân

 

Các tập đoàn lữ hành đã thử nghiệm tổ chức “tour ảo” cho khách quốc tế không thể đến Việt Nam trong thời kỳ dịch bệnh.

 

Các startup xây dựng nền tảng du lịch số, kết hợp VR và thương mại điện tử, cho phép khách hàng mua hàng thủ công mỹ nghệ ngay sau khi “tham quan ảo”.

 

c. Văn hóa cộng đồng

 

Du lịch số không chỉ là sản phẩm thương mại, mà còn có thể bảo tồn và lan tỏa văn hóa cộng đồng. Người trẻ ở vùng cao có thể số hóa lễ hội dân tộc, rồi đưa vào Metaverse để giới thiệu với du khách toàn cầu.

 

13. Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam

 

Cơ hội

 

Việt Nam có tài nguyên du lịch phong phú, dễ dàng số hóa.

 

Tỷ lệ sử dụng Internet và smartphone cao, dân số trẻ, dễ tiếp nhận công nghệ mới.

 

Có thể đi tắt đón đầu công nghệ VR/AR, không bị rào cản hạ tầng quá nặng nề như một số quốc gia phát triển.

 

Thách thức

 

Chi phí sản xuất nội dung VR/AR còn cao.

 

Chất lượng Internet ở nhiều khu vực chưa đồng đều.

 

Thiếu nhân lực chuyên môn (3D artist, developer VR, chuyên gia Metaverse).

 

Pháp lý về sở hữu trí tuệ và bảo vệ di sản số chưa rõ ràng.

 

14. Tương lai 10–20 năm của du lịch số

 

1. Trong 5 năm tới:

 

Du lịch số trở thành một phần trong marketing quốc gia.

 

Hầu hết các thành phố lớn đều có phiên bản VR/Metaverse để quảng bá.

 

2. Trong 10 năm tới:

 

Người dân có thể tham gia song song du lịch thật và số.

 

Khách hàng sẽ mua “combo” gồm vé máy bay thật + vé tham quan NFT.

 

3. Trong 20 năm tới:

 

Thế giới có thể hình thành siêu Metaverse du lịch toàn cầu, nơi mọi di sản, thắng cảnh, bảo tàng đều có bản sao số.

 

Con người có thể “du hành” tức thời, không còn bị giới hạn bởi biên giới hay chi phí.

 

15. Kết luận chương

 

Du lịch số và trải nghiệm thực tế ảo chính là sự mở rộng của khái niệm du lịch. Nó không thay thế du lịch truyền thống, mà bổ sung, hỗ trợ, và mở ra những giá trị mới: từ bảo tồn di sản, giáo dục, marketing đến thương mại.

 

Trong tương lai, ngành du lịch Việt Nam cần sớm nắm bắt cơ hội này để biến mình thành “người dẫn đầu trong du lịch số Đông Nam Á”. Nếu làm tốt, Việt Nam không chỉ thu hút thêm du khách quốc tế, mà còn định vị hình ảnh quốc gia sáng tạo, thân thiện với công nghệ.