HNI 19/10

🌺 CHƯƠNG 27: NGHỊ LUẬN XÃ HỘi – TƯ DUY PHẢN BIỆN

1. Mở đầu: Nghị luận xã hội và giá trị tư duy phản biện

Trong mọi giai đoạn phát triển của lịch sử, con người không chỉ cần tri thức mà còn cần khả năng phân tích, đánh giá, đối thoại, và đưa ra quan điểm trước những vấn đề đặt ra trong đời sống. Đó chính là năng lực nghị luận xã hội – thứ vũ khí tinh thần giúp cá nhân trở thành công dân tự do, có trách nhiệm, biết suy nghĩ độc lập và không dễ bị dẫn dắt.

Nghị luận xã hội không đơn thuần là một kỹ năng trong khuôn khổ học tập ở nhà trường. Nó là nghệ thuật vận dụng ngôn từ, lý lẽ, và chứng cứ để bàn luận, phân tích những vấn đề của cộng đồng, xã hội, và nhân loại. Trọng tâm của nó chính là tư duy phản biện – khả năng chất vấn, kiểm chứng, và nhìn vấn đề dưới nhiều chiều kích.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và kỷ nguyên số, khi thông tin tràn ngập, đôi khi lẫn lộn thật – giả, đúng – sai, tư duy phản biện càng trở thành ngọn đèn soi sáng để mỗi người dân không rơi vào vòng xoáy của sự thao túng.

2. Khái niệm nghị luận xã hội

2.1. Nghị luận xã hội là gì?

Nghị luận xã hội là dạng văn nghị luận tập trung vào các vấn đề của đời sống, xã hội, văn hóa, đạo đức, chính trị, kinh tế, môi trường… Người viết không chỉ nêu quan điểm cá nhân mà còn phải trình bày lập luận mạch lạc, có lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục, nhằm thuyết phục người đọc hoặc gợi mở suy tư.

2.2. Nghị luận xã hội khác với nghị luận văn học

Nếu nghị luận văn học tập trung phân tích, cảm thụ và đánh giá tác phẩm, hình tượng nghệ thuật, thì nghị luận xã hội hướng đến những vấn đề có tính hiện thực và phổ quát. Nó gắn với đời sống con người một cách trực tiếp, tạo điều kiện để học sinh – sinh viên rèn luyện năng lực sống, năng lực tham gia xã hội.

2.3. Tầm quan trọng của nghị luận xã hội

Giúp con người biết đặt câu hỏi: “Tại sao?”, “Như thế nào?”, “Điều gì đúng – sai?”.

Góp phần hình thành nhân cách công dân có trách nhiệm với xã hội