HNI 29/10 🌺🌺🌺

🌺CHƯƠNG 20: KINH TẾ THAM LAM VÀ BÀI HỌC KHỦNG HOẢNG TOÀN CẦU 

I. Khi lòng tham trở thành hệ thống

Trong suốt nhiều thế kỷ, loài người đã cố gắng xây dựng nền kinh tế dựa trên năng suất, sáng tạo và trao đổi. Nhưng cùng lúc đó, một thứ vô hình – và cũng là thứ tàn phá nhất – len lỏi trong từng cấu trúc của thị trường: lòng tham.

Tham không chỉ còn là tính cá nhân. Nó đã được hợp thức hóa, được dạy trong trường lớp, được khuyến khích trong doanh nghiệp, và được che phủ bằng những khái niệm mỹ miều như “tăng trưởng”, “hiệu quả” hay “cạnh tranh”. Người ta tôn vinh những ai tích lũy được nhiều của cải, mà quên rằng sự tích lũy không dựa trên giá trị thật sẽ kéo theo sự sụp đổ không thể tránh khỏi.

Khi lòng tham được biến thành cơ chế vận hành, nền kinh tế không còn phục vụ con người – mà bắt con người phục vụ nó. Mỗi công nhân phải làm nhiều hơn để đủ sống. Mỗi doanh nghiệp phải đánh đổi đạo đức để tồn tại. Mỗi quốc gia phải tiêu thụ gấp mười lần tài nguyên chỉ để “duy trì tăng trưởng GDP”.

Và rồi, như một quy luật tự nhiên của nhân quả, mọi hệ thống được xây dựng trên lòng tham đều tự hủy diệt chính nó. Những cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu – từ 1929, 2008 đến những biến động hậu đại dịch – đều chung một gốc: con người đánh mất giới hạn của mình trong ham muốn vô độ.

II. Ảo tưởng của “tăng trưởng vô hạn”

Kinh tế học hiện đại từng có một niềm tin mù quáng: tăng trưởng là tốt, càng nhiều càng tốt. Các nhà hoạch định chính sách đua nhau dự báo phần trăm tăng GDP, như thể đó là thước đo duy nhất cho hạnh phúc con người. Nhưng họ quên mất, không có gì trong vũ trụ này là tăng vô hạn – trừ lòng tham của con người.

Trái đất có giới hạn. Tài nguyên có giới hạn. Thời gian, không khí, nước, rừng – tất cả đều hữu hạn. Vậy mà con người, với sự kiêu ngạo của “nền văn minh”, lại tin rằng mình có thể chiếm đoạt mãi mãi mà không trả giá.

Những cỗ máy tài chính khổng lồ được tạo ra để nhân lên giá trị ảo: cổ phiếu phái sinh, tiền tệ in không ngừng, nợ công ch