HNI 17-12 

**CHƯƠNG 9: SỐNG CÓ LÝ TƯỞNG – CỘT MỐC PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP BỀN VỮNG**

Không có doanh nghiệp bền vững nếu người lãnh đạo không có lý tưởng.

Và không có lý tưởng thật nếu nó không đủ mạnh để dẫn đường khi lợi nhuận ngắn hạn gọi tên.

Trong kinh doanh, lý tưởng thường bị hiểu sai. Có người xem lý tưởng là thứ xa xỉ, chỉ phù hợp khi doanh nghiệp đã đủ lớn. Có người lại xem lý tưởng như một khẩu hiệu trang trí, treo trên tường cho đẹp. Nhưng trên thực tế, lý tưởng không phải là thứ đến sau thành công. Lý tưởng là thứ quyết định bạn sẽ đi đến đâu, ngay từ lúc bắt đầu.

Lý tưởng không đối lập với thực tế. Ngược lại, nó là trục định hướng để doanh nghiệp không bị thực tế bào mòn. Khi không có lý tưởng, doanh nghiệp sẽ bị kéo đi bởi áp lực thị trường, bởi sự so sánh, bởi nỗi sợ bị bỏ lại phía sau. Khi đó, mỗi quyết định đều mang tính phản ứng, không còn chủ động.

Sống có lý tưởng trong kinh doanh không có nghĩa là mơ mộng. Nó có nghĩa là biết mình đang xây dựng điều gì lớn hơn lợi nhuận. Lý tưởng trả lời cho những câu hỏi mà tiền không trả lời được:

– Vì sao doanh nghiệp này tồn tại?

– Nếu ngày mai doanh nghiệp biến mất, xã hội mất đi điều gì?

– Điều gì là không được phép đánh đổi, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào?

Doanh nghiệp không có lý tưởng sẽ phát triển rất nhanh trong giai đoạn đầu, nhưng sớm chạm trần. Khi thị trường thay đổi, khi lợi thế cũ mất đi, họ không còn điểm tựa để tái cấu trúc. Ngược lại, doanh nghiệp có lý tưởng có thể chậm hơn, nhưng họ có la bàn. Và khi có la bàn, họ có thể đi đường vòng mà không lạc hướng.

Lý tưởng chính là cột mốc trưởng thành của doanh nghiệp. Đó là lúc doanh nghiệp không còn chỉ hỏi “làm sao để lớn hơn?”, mà bắt đầu hỏi “lớn để làm gì?”. Sự thay đổi này đánh dấu bước chuyển từ tăng trưởng sang phát triển. Tăng trưởng là về quy mô. Phát triển là về chiều sâu.

Trong lịch sử kinh doanh, những doanh nghiệp sống lâu nhất không phải là những doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận, mà là những doanh nghiệp trung thành với lý tưởng cốt lõi, ngay cả khi phải hy sinh một phần lợi ích trước mắt. Chính sự trung thành đó tạo ra niềm tin dài hạn từ khách hàng, nhân sự và xã hội.

HNI xác định lý tưởng không phải là thứ áp đặt từ bên ngoài, mà là thứ được tinh lọc từ bên trong. Lý tưởng HNI không nhằm tạo ra một nhóm doanh nhân khác biệt để tự hào, mà để tạo ra một chuẩn mực mới: doanh nhân phát triển kinh tế nhưng không tách rời trách nhiệm xã hội và đạo đức.

Sống có lý tưởng giúp doanh nhân đứng vững trước những cám dỗ tinh vi nhất. Khi có cơ hội kiếm tiền lớn nhưng đi ngược lại giá trị cốt lõi, lý tưởng sẽ lên tiếng. Khi thị trường ủng hộ những mô hình dễ dãi, lý tưởng nhắc rằng: đi nhanh không quan trọng bằng đi đúng.

Lý tưởng cũng là nền tảng của văn hóa doanh nghiệp. Nhân sự không gắn bó lâu dài với một nơi chỉ vì lương thưởng. Họ gắn bó khi cảm thấy mình đang góp phần vào một điều có ý nghĩa. Một doanh nghiệp có lý tưởng rõ ràng sẽ thu hút những con người phù hợp và tự nhiên loại bỏ những người không cùng giá trị.

Trong những thời điểm khủng hoảng, lý tưởng trở thành điểm tựa tinh thần. Khi doanh thu giảm, khi thị trường bất ổn, khi truyền thông gây áp lực, lý tưởng giúp lãnh đạo không đưa ra những quyết định hoảng loạn. Nó giữ cho doanh nghiệp không đánh mất chính mình để tồn tại thêm một thời gian ngắn.

Sống có lý tưởng cũng là cách doanh nghiệp tạo ra di sản. Tiền có thể mất giá. Công nghệ có thể lỗi thời. Nhưng lý tưởng, nếu đủ sâu và đủ thật, sẽ được truyền lại qua nhiều thế hệ. Đó là lý do vì sao có những doanh nghiệp tồn tại hàng trăm năm, dù đã trải qua nhiều biến động kinh tế và xã hội.

Lý tưởng không cần phải vĩ đại để bắt đầu. Nhưng nó cần trung thực. Một lý tưởng được xây trên sự giả tạo sẽ sụp đổ ngay khi gặp thử thách đầu tiên. Ngược lại, một lý tưởng xuất phát từ mong muốn đóng góp thật sự, dù nhỏ, sẽ lớn dần theo thời gian.

HNI không kêu gọi doanh nhân trở thành anh hùng. HNI kêu gọi doanh nhân trở thành người giữ trục giá trị. Khi mỗi doanh nghiệp giữ được trục của mình, xã hội sẽ không bị kéo lệch bởi những cơn sóng ngắn hạn.

Sống có lý tưởng không làm doanh nghiệp tránh được khó khăn. Nhưng nó giúp doanh nghiệp biết vì sao mình phải vượt qua khó khăn đó. Và khi biết “vì sao”, con người có thể chịu đựng gần như mọi “như thế nào”.

Chương này không kết thúc bằng một lời kêu gọi lớn lao. Nó kết thúc bằng một câu hỏi mà mỗi doanh nhân cần tự trả lời, không phải cho ai khác, mà cho chính mình:

Nếu phải đánh đổi, tôi sẵn sàng đánh đổi điều gì – và điều gì thì không?

Câu trả lời cho câu hỏi đó chính là lý tưởng của bạn. Và lý tưởng đó sẽ quyết định doanh nghiệp của bạn đi được bao xa.