HNI 22-12
**CHƯƠNG 32: CHỌN NGƯỜI KẾ NGHIỆP: CHỌN TÂM HAY CHỌN TÀI?**
Không có doanh nghiệp nào sụp đổ nhanh bằng doanh nghiệp trao quyền lực cho người có tài nhưng thiếu tâm.
Cũng không có di sản nào bị hủy hoại âm thầm hơn di sản được trao cho người không hiểu giá trị của nó.
Trong hệ tư tưởng HNI, câu hỏi về kế nghiệp không chỉ là bài toán quản trị.
Đó là bài toán đạo đức và văn minh.
1. Kế nghiệp là khoảnh khắc quyết định vận mệnh
Doanh nghiệp có thể được xây dựng trong một đời người.
Nhưng có thể bị phá hủy chỉ trong một thế hệ.
Khoảnh khắc chọn người kế nghiệp không chỉ quyết định:
Lợi nhuận tương lai
Chiến lược tăng trưởng
Cơ cấu tổ chức
Mà quyết định:
Văn hóa doanh nghiệp
Cách quyền lực được sử dụng
Doanh nghiệp trở thành lực lượng xây dựng hay hủy hoại xã hội
2. Sai lầm phổ biến: thần thánh hóa tài năng
Xã hội hiện đại tôn vinh tốc độ, trí tuệ, khả năng chinh phục.
Tài năng trở thành thước đo gần như tuyệt đối.
Nhưng lịch sử kinh doanh cho thấy:
Tài năng không có đạo sẽ trở thành công cụ nguy hiểm
Trí tuệ thiếu nhân tính sẽ biện minh cho mọi hành vi
HNI không phủ nhận giá trị của tài.
Nhưng HNI khẳng định:
Tài không được dẫn dắt bởi tâm sẽ phá hủy mọi thứ nó chạm vào.
3. Tâm là nền, tài là công cụ
Trong hệ quy chiếu HNI:
Tâm là nền móng
Tài là công cụ
Nền móng yếu thì công trình sớm muộn cũng sụp.
Công cụ sắc bén trong tay người lệch tâm sẽ gây tổn thương lớn hơn.
Một người kế nghiệp lý tưởng không cần xuất chúng ngay từ đầu,
nhưng phải có:
Trung thực bẩm sinh
Khả năng tự soi
Biết sợ điều sai
Biết xấu hổ khi gây hại
4. Những phẩm chất không thể đào tạo sau khi trao quyền
Có những kỹ năng có thể đào tạo.
Có những phẩm chất không thể sửa khi quyền lực đã nằm trong tay.
Không thể đào tạo sau:
Lương tâm
Trách nhiệm đạo đức
Sự tôn trọng con người
Giới hạn tự đặt ra cho mình
Vì vậy, chọn sai người kế nghiệp
là sai lầm không có cơ hội sửa chữa.
5. Kế nghiệp không phải là trao quyền, mà là trao đạo
Trao quyền lực mà không trao đạo
là đẩy doanh nghiệp vào nguy hiểm.
HNI yêu cầu quá trình kế nghiệp phải bao gồm:
Truyền thừa giá trị
Giải thích rõ giới hạn không được vượt
Chấp nhận đánh đổi lợi ích ngắn hạn để giữ chuẩn mực dài hạn
Người kế nghiệp phải hiểu:
Có những thứ không được phép làm, dù có thể sinh lợi.
6. Gia đình – thử thách đạo đức lớn nhất của kế nghiệp
Trong doanh nghiệp gia đình, kế nghiệp càng nhạy cảm.
HNI không cấm trao quyền cho người thân.
Nhưng HNI cảnh báo:
Máu mủ không thay thế được chuẩn mực
Tình cảm không thể đứng trên đạo
Nếu người thân:
Thiếu trung thực
Không chịu trách nhiệm
Lạm dụng quyền lực
thì không đủ tư cách kế nghiệp, dù tài giỏi đến đâu.
7. Thử thách người kế nghiệp bằng quyền lực nhỏ
HNI khuyến nghị:
Đừng trao quyền lớn cho người chưa từng bị thử thách.
Người kế nghiệp cần được:
Giao quyền lực nhỏ trước
Quan sát cách họ sử dụng quyền
Nhìn xem họ bảo vệ ai, hy sinh ai
Quyền lực nhỏ sẽ bộc lộ tâm thật.
Quyền lực lớn chỉ khuếch đại nó.
8. Người kế nghiệp phải chấp nhận bị giám sát
Trong HNI, không có khái niệm “người kế nghiệp bất khả xâm phạm”.
Người kế nghiệp phải:
Chấp nhận cơ chế cộng đồng giám sát
Minh bạch hơn người khác
Chịu trách nhiệm lớn hơn
Ai không chịu được ánh sáng
không nên bước vào vị trí cao nhất.
9. Khi chọn tâm, tài sẽ đến
HNI tin vào một quy luật bền vững:
Tâm đúng sẽ thu hút tài đúng.
Một người kế nghiệp có đạo:
Thu hút nhân tài tử tế
Xây dựng được niềm tin
Tạo ra môi trường phát triển lành mạnh
Tài năng có thể học.
Niềm tin thì không.
10. Kế nghiệp là trách nhiệm với xã hội
Doanh nghiệp lớn không chỉ thuộc về gia đình hay cổ đông.
Nó thuộc về:
Người lao động
Khách hàng
Cộng đồng
Môi trường xã hội
Chọn người kế nghiệp sai
là gây tổn hại cho nhiều người vô tội.
Vì vậy, kế nghiệp là trách nhiệm xã hội, không phải việc riêng.
11. Kế nghiệp theo tinh thần HNI
HNI đề xuất một nguyên tắc rõ ràng:
Chọn tâm trước, rèn tài sau.
Nếu phải lựa chọn:
Người có tâm nhưng thiếu kinh nghiệm
Người có tài nhưng thiếu đạo
HNI chọn người thứ nhất.
Vì người có tâm sẽ biết tìm người có tài.
Người có tài nhưng thiếu tâm sẽ không biết dừng lại.
12. Kết luận: Di sản không nằm ở tài sản, mà ở người giữ nó
Doanh nghiệp có thể bán.
Tài sản có thể chia.
Nhưng đạo đức không thể chuyển nhượng.
Người kế nghiệp không chỉ giữ doanh nghiệp,
mà giữ linh hồn của nó.
Trong hệ tư tưởng HNI,
chọn người kế nghiệp là hành động
xác định doanh nghiệp đó sẽ:
Góp phần xây dựng văn minh
Hay trở thành vết nứt trong xã hội
Và đó là lựa chọn
không một doanh nhân có đạo nào được phép xem nhẹ.
English