HNI 15-9 

🏛️ CHƯƠNG 35 – DOANH NGHIỆP LÂU ĐỜI: THỬ THÁCH SỐNG SÓT QUA KHỦNG HOẢNG

 

1. Mở đầu: Khủng hoảng – “mùa đông” của doanh nghiệp

 

Mỗi doanh nghiệp, giống như đời người, đều phải trải qua bốn mùa phát triển. Khởi đầu là xuân – gieo hạt ý tưởng; rồi đến hạ – tăng trưởng bùng nổ; tiếp theo là thu – chín muồi và ổn định; và tất yếu, sẽ có đông – giai đoạn thử thách, khủng hoảng.

 

Không một doanh nghiệp nào có thể mãi đứng ngoài những mùa đông đó. Lịch sử kinh tế thế giới chứng minh: khủng hoảng là phép thử khắc nghiệt, chỉ những doanh nghiệp có nội lực thật sự mới trụ vững và tiếp tục sống lâu.

 

Doanh nghiệp lâu đời không chỉ là biểu tượng thành công, mà còn là minh chứng cho khả năng thích ứng. Để tồn tại qua nhiều thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ, họ buộc phải liên tục đối diện với biến động và tái sinh sau khủng hoảng.

 

2. Tính chu kỳ của khủng hoảng

 

Khủng hoảng kinh tế không phải sự kiện bất ngờ, mà là hiện tượng mang tính chu kỳ:

 

Khủng hoảng 1929 – Đại suy thoái: hàng loạt công ty Mỹ phá sản, nhưng cũng chính thời kỳ này, General Electric, IBM, và Procter & Gamble chứng minh sức sống bền bỉ.

 

Khủng hoảng dầu mỏ 1973: buộc các doanh nghiệp thay đổi mô hình năng lượng, tiết kiệm và đổi mới.

 

Khủng hoảng tài chính châu Á 1997: nhiều tập đoàn ở Thái Lan, Hàn Quốc phá sản, nhưng cũng tạo cơ hội cho Samsung, Hyundai tái cấu trúc.

 

Khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008: khiến Lehman Brothers sụp đổ, nhưng Goldman Sachs, JPMorgan Chase vẫn đứng vững nhờ chính sách quản trị rủi ro tốt hơn.

 

Đại dịch COVID-19 (2020–2022): làm hàng triệu doanh nghiệp nhỏ biến mất, nhưng cũng giúp nhiều doanh nghiệp công nghệ và logistic vươn lên.

 

Như vậy, khủng hoảng không phải ngoại lệ, mà là quy luật. Vấn đề là doanh nghiệp có chuẩn bị chính sách để sống sót hay không.

 

3. Bản chất của doanh nghiệp lâu đời

 

Doanh nghiệp lâu đời có ba đặc điểm:

 

1. Lịch sử bền vững: tồn tại qua nhiều thế hệ.

 

2. Bản sắc văn hóa riêng: được cộng đồng và khách hàng ghi nhận.

 

3. Sức chịu đựng cao: đã trải qua nhiều khủng hoảng trước đó.

 

Tuy nhiên, chính tuổi thọ dài cũng khiến họ đối diện với rủi ro:

 

Bảo thủ, chậm thay đổi.

 

Cồng kềnh, khó thích ứng nhanh.

 

Dễ mắc “bệnh tự mãn”.

 

Vì vậy, chính sách sống sót qua khủng hoảng của doanh nghiệp lâu đời phải kết hợp giữa giữ cốt lõi và đổi mới linh hoạt.

 

4. Nội dung chính sách sống sót qua khủng hoảng

 

4.1. Chính sách về tài chính: Dự trữ và đa dạng hóa

 

Duy trì quỹ dự phòng tương đương ít nhất 6–12 tháng chi phí hoạt động.

 

Không phụ thuộc vào một nguồn vốn hay một thị trường duy nhất.

 

Đa dạng hóa sản phẩm, ngành hàng, thị trường để giảm rủi ro.

 

4.2. Chính sách về nhân sự: Lấy con người làm trung tâm

 

Xây dựng văn hóa trung thành, để nhân viên gắn bó ngay cả khi khủng hoảng.

 

Ưu tiên đào tạo, thay vì sa thải hàng loạt.

 

Khuyến khích nhân viên tham gia vào quá trình tái cấu trúc.

 

4.3. Chính sách về lãnh đạo: Bình tĩnh và kiên định

 

Lãnh đạo phải là người giữ lửa niềm tin trong khủng hoảng.

 

Truyền thông minh bạch, tránh lan truyền hoảng loạn.

 

Sẵn sàng đưa ra quyết định khó khăn nhưng đúng đắn (cắt giảm, thay đổi).

 

4.4. Chính sách về sản phẩm và dịch vụ: Tập trung cốt lõi

 

Loại bỏ những sản phẩm không hiệu quả.

 

Tập trung vào dịch vụ, sản phẩm cốt lõi – những gì giữ chân khách hàng trung thành.

 

Đầu tư vào đổi mới công nghệ để đón đầu khi khủng hoảng qua đi.

 

4.5. Chính sách về xã hội và cộng đồng: Xây dựng niềm tin

 

Doanh nghiệp lâu đời phải gắn với trách nhiệm xã hội.

 

Khách hàng sẽ đứng về phía doanh nghiệp nào chứng minh rằng họ không bỏ rơi cộng đồng trong khủng hoảng.

 

Uy tín xã hội chính là “lá chắn” bảo vệ doanh nghiệp khỏi sự đào thải.

 

5. HenryLe và trải nghiệm qua khủng hoảng

 

Tôi còn nhớ những năm đầu thập niên 2000, khi doanh nghiệp tôi đối diện với khủng hoảng tài chính. Nhiều công ty bạn bè đóng cửa, nhân sự của tôi hoang mang. Trong những ngày ấy, tôi phải đưa ra hai quyết định lớn:

 

1. Giữ lại nhân viên chủ lực – chấp nhận cắt giảm lương, nhưng không để mất tinh hoa.

 

2. Tập trung vào mảng cốt lõi – bỏ bớt dự án hoa mỹ, chỉ giữ lại sản phẩm sống còn.

 

Kết quả, khi khủng hoảng qua đi, chúng tôi không chỉ tồn tại, mà còn có vị thế mới. Đó là lúc tôi nhận ra: khủng hoảng giống như mùa đông – lạnh giá nhưng cần thiết để thanh lọc.

 

6. Những bài học quốc tế

 

Toyota: sau Thế chiến II, họ gần như phá sản. Nhưng nhờ chính sách Lean Manufacturing (sản xuất tinh gọn), họ trở thành tập đoàn hàng đầu.

 

IBM: từng bị xem là “khủng long công nghệ”, nhưng sau khủng hoảng thập niên 1990, họ chuyển mình từ phần cứng sang dịch vụ công nghệ thông tin.

 

Apple: suýt phá sản năm 1997, nhưng nhờ chiến lược “Think Different” và sự trở lại của Steve Jobs, họ trở thành công ty giá trị nhất thế giới.

 

Điểm chung: biết tái cấu trúc đúng lúc và không đánh mất niềm tin.

 

7. Những sai lầm chết người của doanh nghiệp lâu đời

 

1. Tự mãn với thành công quá khứ → chậm đổi mới.

 

2. Quản trị thiếu linh hoạt → mất khả năng phản ứng.

 

3. Cắt giảm bừa bãi → mất đi nhân sự chủ lực.

 

4. Đánh mất uy tín với cộng đồng → khách hàng quay lưng.

 

8. Triết lý: Sống sót không phải để tồn tại, mà để tái sinh

 

Khủng hoảng không phải giai đoạn “chết lâm sàng”, mà là cơ hội để doanh nghiệp tái sinh. Một doanh nghiệp lâu đời không nên đặt mục tiêu “sống sót cho qua khủng hoảng”, mà phải coi khủng hoảng là đòn bẩy để trở nên mạnh mẽ hơn.

 

Giống như cây rừng, chỉ những cây có rễ sâu mới sống sót qua mùa đông. Và sau khi tuyết tan, chính những cây đó sẽ xanh tốt hơn bao giờ hết.

 

9. Chính sách dài hạn: Xây dựng “miễn dịch” trước khủng hoảng

 

Một doanh nghiệp lâu đời muốn trường tồn phải coi khủng hoảng là điều tất yếu. Thay vì chờ đến lúc nguy cấp mới ứng phó, họ cần xây dựng chính sách miễn dịch:

 

Quản trị rủi ro như một chiến lược thường xuyên, không phải nhất thời.

 

Văn hóa tổ chức bền vững: lấy niềm tin làm cốt lõi.

 

Đổi mới liên tục: không để mình trở thành “cổ lỗ sĩ”.

 

Kết nối cộng đồng: tạo ra giá trị xã hội để luôn có chỗ đứng.

 

10. Kết luận: Doanh nghiệp lâu đời – ngọn đèn qua đêm tối

 

Doanh nghiệp lâu đời là kho báu của xã hội. Họ không chỉ tạo ra của cải, mà còn mang theo ký ức, văn hóa, và tinh thần của nhiều thế hệ.

 

Thử thách khủng hoảng chính là để họ chứng minh giá trị thật sự:

 

Không phải ai có lợi nhuận cao mới bền lâu.

 

Chỉ những doanh nghiệp có niềm tin, văn hóa và bản lĩnh mới có thể sống sót qua mùa đông và chờ đón mùa xuân mới.

 

Và như triết lý xuyên suốt cuốn sách này: xuân – hạ – thu – đông là chu kỳ tất yếu. Doanh nghiệp nào học được cách sống thuận theo mùa, sẽ không chỉ tồn tại, mà còn trường tồn.