HNI 21/10

📘 CHƯƠNG 4: KHI KINH TẾ NGHỊCH ĐẠO – THAM LAM SINH SUY THOÁI

1. Khi lòng người đi ngược với Đạo

Kinh tế là tấm gương phản chiếu linh hồn của xã hội. Khi lòng người trong sáng, hành vi kinh tế hướng thiện, nền kinh tế tự nhiên hưng thịnh. Nhưng khi lòng người vẩn đục, dục vọng chiếm ngôi, thì toàn bộ dòng chảy vật chất và năng lượng trong xã hội bắt đầu đảo nghịch, sinh ra hỗn loạn, bất an, suy thoái.

Đạo Trời vốn dạy con người thuận theo quy luật tự nhiên – gieo gì gặt nấy. Nhưng con người vì lòng tham mà tìm cách “gặt nhiều hơn gieo”, “hưởng nhiều hơn đóng góp”, “lợi mình hại người”, tưởng rằng khôn ngoan mà kỳ thực là tự cắt rễ phúc của chính mình.

Một doanh nghiệp bóc lột nhân viên, một tập đoàn phá rừng, một quốc gia phát triển bằng nợ nần và đầu cơ – tất cả đều là những biểu hiện của kinh tế nghịch Đạo. Bề ngoài có thể phồn hoa, nhưng bên trong mục ruỗng. Đó là giai đoạn mà phồn thịnh giảche đậy suy thoái thật – giống như một thân cây bị mối mọt ăn từ trong lõi.

Khi lòng tham vượt quá giới hạn Đạo, nền kinh tế mất cân bằng. Người người chỉ nhìn vào giá, không nhìn vào giá trị; chỉ thấy lợi, không thấy nghĩa; chỉ thấy phần, không thấy toàn. Và khi ấy, các mối quan hệ kinh tế vốn là sợi dây gắn kết cộng đồng, lại trở thành lưới nhện siết cổ lẫn nhau.

2. Chuỗi phản ứng của lòng tham

Tham lam trong kinh tế không chỉ là tội lỗi đạo đức – nó là căn nguyên hệ thống của suy thoái.

Ban đầu, lòng tham nhen lên từ khát vọng chính đáng: mong muốn cuộc sống tốt hơn, của cải nhiều hơn. Nhưng khi thiếu Đạo dẫn đường, khát vọng biến thành dục vọng. Từ đó, con người bắt đầu gian dối, đầu cơ, lũng đoạn, tìm cách chiếm đoạt thay vì sáng tạo.

Người sản xuất không còn làm ra sản phẩm vì giá trị thực, mà vì lợi nhuận tức thời. Người tiêu dùng không còn chọn hàng hóa vì chất lượng, mà vì hình thức. Nhà đầu tư không còn quan tâm đến sự phát triển bền vững, mà chỉ quan tâm đến lãi suất tháng sau. Chính phủ không còn đặt nhân dân làm trung tâm, mà lấy tăng trưởng số làm thư