HNI 21/11

🌺 CHƯƠNG 25 :

CON NGƯỜI VÀ CHIẾC BẪY CỦA CÔNG NGHỆ HIỆN ĐẠI 

Trong vòng chưa đầy một thế kỷ, công nghệ đã đi từ chiếc máy tính to bằng cả căn phòng đến điện thoại bỏ túi, từ mạng dây cáp thô sơ đến Internet tốc độ cao, từ máy ảnh cơ học đến camera AI có thể nhận diện khuôn mặt, cảm xúc và hành vi. Con người đang sống trong một thời đại mà tiến bộ khoa học diễn ra nhanh hơn khả năng thích nghi của chính họ. Công nghệ mở ra cánh cửa tri thức, tiện ích và sức mạnh chưa từng có, nhưng cũng đồng thời đặt ra câu hỏi lớn: con người đang sử dụng công nghệ, hay đang bị công nghệ sử dụng?

Khi một người cầm trên tay chiếc điện thoại thông minh, họ có thể liên lạc với cả thế giới, truy cập mọi loại dữ liệu, làm việc, giải trí và sáng tạo. Nhưng họ cũng đồng thời trở thành nguồn dữ liệu của các tập đoàn công nghệ, bị theo dõi, đo lường và định tuyến hành vi bởi thuật toán. Sự phụ thuộc đó đang lớn lên từng ngày. Công nghệ vốn được sinh ra để phục vụ con người, nhưng ngày càng nhiều dấu hiệu cho thấy con người bắt đầu đánh mất quyền làm chủ – lặng lẽ bước vào chiếc bẫy vô hình mà chính họ không nhận ra.

Cái bẫy đầu tiên: Công nghệ thay thế tư duy

Trong nhiều thập kỷ, các nhà triết học đã cảnh báo rằng khi con người trao quyền ra quyết định cho máy móc, họ sẽ dần đánh mất khả năng tư duy độc lập. Ngày nay, mọi câu hỏi đều có thể tra Google, mọi con đường có thể nhờ GPS chỉ dẫn, mọi đoạn văn có thể nhờ AI gợi ý. Bộ não không còn phải ghi nhớ thông tin, không phải phân tích sâu, chỉ cần “tra cứu”.

Nhưng khi kiến thức không đi qua trải nghiệm trí tuệ, nó không trở thành trí tuệ sống. Einstein từng nói: “Trí tuệ không phải là lưu giữ thông tin, mà là khả năng phân tích và hiểu bản chất của sự việc.”

Cái bẫy ở đây nằm ở chỗ:

Con người tưởng mình thông minh hơn vì biết nhiều hơn.

Nhưng thực ra lại hiểu ít hơn, phân tích kém hơn và tư duy ngày càng lười đi.

Ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng:

Thời gian tập trung của con người giảm mạnh so với 20 năm trước.

Chứ không phải co