HNI 23-11
📘 **CHƯƠNG 13: SỨC MẠNH CỦA SỰ ĐỐI TRỌNG TRONG LÃNH ĐẠO**
Trong nhiều tổ chức, “đối lập” thường bị xem là thứ tạo ra chia rẽ.
Nhưng trong các tổ chức trường tồn, đối lập chính là nền tảng của trí tuệ.
Không có phản biện – không có trí tuệ.
Không có đối trọng – không có công bằng.
Không có hai lực điều hòa – tổ chức sẽ sớm bị nghiêng, rồi đổ.
HNI chọn mô hình Xanh – Đỏ không phải để phân phe, mà để tạo ra cặp lực đối xứng giúp tổ chức:
– không cực đoan
– không độc tài
– không cảm tính
– không tùy tiện
– không bị cá nhân thao túng
Sự đối trọng trong lãnh đạo chính là “bộ não kép” của HNI – nơi mọi quyết định được soi qua hai hệ tư tưởng khác nhau để trở thành trí tuệ chung, chứ không phải ý chí của một người.
1. Đối trọng là cơ chế tự cân bằng của tổ chức
Một tổ chức không có đối trọng sẽ vận hành như một chiếc xe chỉ có vô-lăng mà không có thắng.
Muốn rẽ đâu là rẽ, muốn chạy nhanh là chạy, và cuối cùng dễ lao vào vực.
Nhưng một tổ chức có đối trọng vận hành như:
– vô-lăng (Xanh) để định hướng
– phanh (Đỏ) để kiểm soát
– động cơ (tập thể doanh nhân) để tiến lên
Ba yếu tố này tạo nên nhịp cân bằng động.
Cân bằng động khác với cân bằng tĩnh.
Cân bằng tĩnh là đứng yên.
Cân bằng động là tiến lên mà không mất trục.
Đó chính là bản chất của đối trọng.
2. Đối trọng giúp lãnh đạo không rơi vào ngộ nhận
Ngộ nhận là “kẻ giết tổ chức” thầm lặng:
– ngộ nhận mình luôn đúng
– ngộ nhận mình nhìn xa hơn người khác
– ngộ nhận rằng người giỏi không cần kiểm soát
– ngộ nhận rằng thành công trước kia sẽ tiếp tục mãi
Đối trọng giúp lãnh đạo:
– nhìn thấy góc mù của mình
– dừng lại khi đi quá nhanh
– tỉnh táo khi cảm xúc dâng cao
– kiểm chứng lại suy nghĩ trước khi hành động
Một lãnh đạo không được đối trọng rất dễ độc đoán.
Một lãnh đạo được đối trọng đúng cách → trở thành minh triết.
3. Đối trọng tạo ra “trí tuệ tập thể”, không phải “trí tuệ cá nhân”
Trong tổ chức trẻ, quyết định thường dựa trên “người đứng đầu nói gì”.
Trong tổ chức trưởng thành, quyết định dựa trên cơ chế.
Đối trọng Xanh – Đỏ chính là cỗ máy tạo trí tuệ:
– Xanh nhìn xa
– Đỏ nhìn sâu
– Xanh mở rộng
– Đỏ chấn chỉnh
– Xanh dám nghĩ
– Đỏ dám hỏi “có an không?”
– Xanh mang tầm nhìn
– Đỏ mang tính thực tiễn
Khi hai góc nhìn này được đặt vào cùng bàn:
→ quyết định trở nên thông minh hơn
→ ít rủi ro hơn
→ công bằng hơn
→ bền vững hơn
Một người có thể sai.
Một nhóm đối trọng khó sai.
4. Đối trọng ngăn quyền lực bị tha hóa
Quyền lực không xấu.
Quyền lực chỉ xấu khi:
– không được kiểm soát
– không được giám sát
– không có người phản biện
– không có cơ chế đối trọng
Lịch sử các tổ chức thất bại đều có chung một điểm:
quyền lực tập trung vào một nhóm quá lâu.
Đối trọng Đỏ giúp:
– ngăn chặn đặc quyền
– bảo vệ tổ chức khỏi “văn hóa sợ hãi”
– chống lại sự leo thang của nhóm lợi ích
– đưa mọi quyết định về khuôn khổ luật lệ
Đối trọng Xanh giúp:
– chống sự bảo thủ
– chống sự trì trệ
– chống việc “giữ ghế”
– chống nỗi sợ thay đổi
Hai lực này hòa vào nhau tạo ra trục quyền lực lành mạnh.
5. Đối trọng giúp tổ chức ổn định trong khủng hoảng
Khi khủng hoảng xảy ra:
– người Xanh có xu hướng hành động nhanh
– người Đỏ có xu hướng phân tích sâu
Cả hai đều quan trọng.
Nếu chỉ Xanh → quyết định vội vàng.
Nếu chỉ Đỏ → chậm trễ, bỏ lỡ cơ hội.
Đối trọng giúp:
– hành động có tính toán
– phản ứng có chiến lược
– bình tĩnh giữa hỗn loạn
– tìm phương án ít rủi ro nhất
Khủng hoảng không thể tránh.
Nhưng tổ chức có đối trọng → khủng hoảng không thể quật ngã.
6. Đối trọng nâng tầm lãnh đạo – từ “người điều hành” thành “người khai sáng”
Lãnh đạo giỏi không phải người “đi trước tất cả”.
Lãnh đạo giỏi là người:
– biết lắng nghe phản biện
– biết nhìn vào sự thật khó nghe
– biết chậm lại đúng lúc
– biết thay đổi góc nhìn
– biết kiểm soát cái tôi
Đối trọng tạo ra môi trường buộc lãnh đạo phải:
– khiêm nhường
– tỉnh táo
– sâu sắc
– cẩn trọng
– quyết đoán đúng thời
Nhờ đó, lãnh đạo không chỉ điều hành → mà hóa thành trí tuệ dẫn đường.
7. Đối trọng giữ tính công bằng – chìa khóa của sự trường tồn
Một tổ chức bất công → tan.
Một tổ chức thiên lệch → mất niềm tin.
Một tổ chức cảm tính → không bền.
Đối trọng giúp:
– mọi người được đối xử công bằng
– mọi quyết định tránh cảm xúc cá nhân
– mọi lợi ích được phân bổ hợp lý
– mọi xung đột được soi từ hai góc
Công bằng tạo niềm tin.
Niềm tin tạo sức mạnh.
Sức mạnh tạo trường tồn.
8. Đối trọng không phải “kiềm chế nhau”, mà là “giữ nhau đúng đường”
Nhiều người hiểu nhầm rằng Xanh – Đỏ “ghìm chân nhau”.
Không phải.
Đối trọng là:
– Xanh kéo tổ chức tiến lên
– Đỏ giữ tổ chức không lệch
– Xanh mở con đường
– Đỏ xây lan can hai bên
– Xanh nhìn phía trước
– Đỏ soi gốc rễ bên dưới
Nhờ đó, tổ chức đi nhanh nhưng không ngã, đi xa mà không lạc.
Đó là nghệ thuật lãnh đạo hai lực.
✦ KẾT
Sự đối trọng trong lãnh đạo không phải sáng tạo của HNI.
Đó là quy luật của tự nhiên, của âm dương, của trời đất.
HNI chỉ là tổ chức biết ứng dụng quy luật đó vào mô hình nhân sự – để tạo sự cân bằng sâu, sự bền vững dài hạn, và sự minh triết trong từng quyết sách.
Một tổ chức có đối trọng → sống lâu.
Một tổ chức không có đối trọng → sống ngắn.
HNI chọn con đường dài, nên HNI chọn đối trọng làm trục.
Vietnam