HNI 20/12

🌺CHƯƠNG 4:

CON NGƯỜI ĐÁNH MẤT KHẢ NĂNG LẮNG NGHE CHÍNH MÌNH

Đã có một thời, con người sống rất gần với chính mình. Mỗi cảm xúc đều được nhận diện, mỗi suy nghĩ đều được lắng nghe, mỗi quyết định đều đi ra từ sự hòa hợp giữa thân – tâm – trí. Nhưng cùng với sự phát triển mạnh mẽ của văn minh vật chất, con người dần quay lưng lại với thế giới nội tâm, đánh mất một năng lực căn bản: khả năng lắng nghe chính mình.

Ngày nay, con người nghe rất nhiều thứ: tiếng ồn của đô thị, thông tin từ mạng xã hội, lời khuyên của người khác, chuẩn mực của xã hội, kỳ vọng của gia đình. Nhưng giữa vô vàn âm thanh ấy, tiếng nói bên trong – tiếng nói của linh hồn – lại trở nên mờ nhạt, thậm chí bị lãng quên.

1. Khi tiếng ồn bên ngoài át đi tiếng gọi bên trong

Thế giới hiện đại vận hành với tốc độ chóng mặt. Mọi thứ đều đòi hỏi nhanh hơn, nhiều hơn, hiệu quả hơn. Con người bị cuốn vào guồng quay của công việc, trách nhiệm, thành tựu và so sánh. Trong trạng thái đó, sự tĩnh lặng trở thành điều xa xỉ.

Khi không còn tĩnh lặng, con người không còn khả năng tự lắng nghe. Ta không biết mình thực sự mệt hay chỉ đang quen với việc cố gắng. Ta không biết mình đang buồn hay chỉ đang bị phân tâm. Ta không biết điều mình theo đuổi có thật sự là ước mơ của mình hay chỉ là một mục tiêu vay mượn từ xã hội.

Tiếng ồn bên ngoài không chỉ đến từ âm thanh, mà còn đến từ dòng suy nghĩ không ngừng nghỉ trong tâm trí. Chính dòng suy nghĩ đó khiến con người sống trong quá khứ hoặc tương lai, mà hiếm khi hiện diện trọn vẹn với giây phút này.

2. Sự tách rời giữa thân – tâm – trí

Một trong những biểu hiện rõ nhất của việc đánh mất khả năng lắng nghe chính mình là sự chia cắt giữa thân, tâm và trí. Thân thể phát ra tín hiệu mệt mỏi, nhưng trí óc vẫn ra lệnh phải tiếp tục. Trái tim cảm thấy trống rỗng, nhưng lý trí vẫn thuyết phục rằng “mọi thứ đều ổn”.

Con người học cách chịu đựng thay vì cảm nhận, học cách đè nén thay vì thấu hiểu. Những cảm xúc không được lắng nghe dần tích tụ thành căng thẳng, lo âu, trầm cảm, bệnh tật. Nhưng ngay cả khi cơ thể lên tiếng, con người vẫn thường chọn cách bịt tai, dùng thuốc men, giải trí hoặc bận rộn để né tránh việc đối diện với chính mình.

Đó không phải là sự yếu đuối, mà là hệ quả của một nền văn minh quá đề cao bên ngoài mà bỏ quên bên trong.

3. Lắng nghe chính mình – một năng lực bẩm sinh bị lãng quên

Mỗi con người khi sinh ra đều có khả năng lắng nghe chính mình một cách tự nhiên. Trẻ nhỏ biết khóc khi đói, biết dừng lại khi mệt, biết vui khi hạnh phúc. Nhưng theo thời gian, chúng được dạy phải “ngoan”, phải “đúng”, phải “phù hợp”. Dần dần, chúng học cách nghe lời người khác hơn là nghe chính mình.

Khi trưởng thành, nhiều người không còn phân biệt được đâu là mong muốn thật, đâu là mong muốn được lập trình. Họ sống một cuộc đời “đúng” theo chuẩn mực xã hội nhưng lại “sai” với chính mình. Sự trống rỗng âm thầm lớn lên, dù bên ngoài có đủ đầy vật chất.

Lắng nghe chính mình không phải là hành động ích kỷ. Đó là nền tảng để sống chân thật, có trách nhiệm và hài hòa với người khác. Một người không hiểu mình sẽ khó hiểu người. Một người không lắng nghe mình sẽ khó lắng nghe thế giới.

4. Cái giá của việc không lắng nghe

Khi con người không lắng nghe chính mình, họ dễ đánh mất phương hướng sống. Quyết định được đưa ra từ sợ hãi, từ áp lực, từ so sánh. Mối quan hệ trở nên hời hợt vì thiếu sự hiện diện thật. Công việc trở thành gánh nặng vì không còn ý nghĩa nội tâm.

Xã hội hiện đại chứng kiến sự gia tăng của khủng hoảng tinh thần, dù mức sống ngày càng cao. Điều đó cho thấy sự thiếu thốn không nằm ở vật chất, mà nằm ở sự kết nối với chính mình.

Con người không cần thêm nhiều thứ để hạnh phúc, mà cần quay trở về với điều đã có sẵn bên trong.

5. Con đường quay về với sự lắng nghe

Lắng nghe chính mình bắt đầu từ những điều rất đơn giản:

– Dám dừng lại.

– Dám im lặng.

– Dám cảm nhận mà không phán xét.

Khi ta cho phép mình ở yên với cảm xúc, chúng sẽ tự bộc lộ thông điệp. Khi ta lắng nghe cơ thể, nó sẽ chỉ ra giới hạn cần được tôn trọng. Khi ta lắng nghe trái tim, con đường sống sẽ dần trở nên rõ ràng.

Lắng nghe chính mình không đưa ta rời xa thế giới, mà giúp ta bước vào thế giới với sự tỉnh thức, vững vàng và nhân ái hơn.