HNI 28/10: CHƯƠNG 23: MINH TRỊ – CHÍNH TRỊ TRONG SÁNG, CÔNG CHÍNH, VÔ TƯ
I. Minh trị là gì – tinh hoa của chính đạo
Nếu “minh quân” là người nắm thiên ý, “minh chủ” là người khơi dậy lòng dân, thì “minh trị” chính là nền chính trị được soi rọi bởi ánh sáng của lẽ công, sự trong sạch và tinh thần vô tư.
Đó là giai đoạn mà đạo và chính hòa làm một, quyền lực không còn là công cụ cai trị mà trở thành nguồn năng lượng phục vụ nhân sinh.
Minh trị không chỉ là triều đại sáng suốt, mà là trạng thái tỉnh thức của quốc gia. Khi những người cầm quyền thấu hiểu rằng, lãnh đạo không phải là đứng trên, mà là đứng giữa và vì mọi người.
Một triều đại có thể hưng thịnh nhờ anh hùng, nhưng chỉ bền vững nhờ minh trị. Bởi anh hùng có thể lập nghiệp, nhưng chỉ có minh trị mới dưỡng nghiệp.
Minh trị là khi chính trị không còn là sân khấu quyền lực, mà trở thành hành trình phụng sự, trong đó mỗi chính sách, mỗi quyết định đều soi lại bằng ánh sáng của lẽ phải.
Không vì phe nhóm, không vì lợi ích, không vì quyền lực, mà chỉ vì dân, vì nước, vì đạo.
Một triều đại minh trị không cần nhiều khẩu hiệu, bởi chính thực tế công bằng, minh bạch, và lòng tincủa dân đã là minh chứng. Khi đó, luật pháp không phải là gông xiềng mà là công cụ bảo hộ; quan lại không phải là tầng lớp đặc quyền mà là đội ngũ phụng sự chân chính; và người dân không còn là đối tượng bị quản lý, mà là chủ thể đồng hành trong quản trị quốc gia.
II. Khi chính trị trong sáng – quốc gia tự khai hoa
Ánh sáng của minh trị tỏa ra từ trái tim trong sạchcủa người lãnh đạo và lan tỏa khắp cơ cấu chính quyền.
Trong một hệ thống minh trị, mọi quyền lực đều được soi sáng bởi công lý, và mọi người đều có quyền được lắng nghe.
Chính trị trong sáng không phải là “không có sai lầm”, mà là dám nhìn nhận, dám sửa sai, và không để bóng tối che phủ chân lý.
Một triều đại minh trị là nơi sự thật được tôn trọng hơn danh dự, lẽ phải được đặt cao hơn quyền lực, và người yếu thế được bảo vệ như người mạnh.
Chính trị trong sáng là nền chính trị tự thanh lọc, nơi những kẻ cơ hội không thể sinh tồn, những kẻ tham quyền không thể leo cao, vì cơ chế minh bạch đã khiến mọi dối trá đều tự phơi bày trước ánh sáng công luận.
Đó là trật tự của đạo lý, không phải trật tự của sợ hãi.
Khi con người được khuyến khích sống thật, làm thật, nghĩ thật, thì quốc gia ấy tự nhiên mạnh.
Trong lịch sử, mỗi thời đại minh trị đều là bước ngoặt tiến hóa của dân tộc:
Thời vua Trần Nhân Tông, khi đạo và đời hòa quyện, đất nước vừa thịnh vượng vừa an lạc.
Thời vua Lê Thánh Tông, khi luật pháp được lập nên trên tinh thần công bằng, không phân biệt thân – sơ, chính trị đạt đến đỉnh cao của trật tự và liêm chính.
Ở phương Đông, thời Minh Trị Thiên Hoàng của Nhật Bản, ánh sáng cải cách đã khai sinh kỷ nguyên mới, đưa quốc gia từ phong kiến lạc hậu sang hiện đại cường thịnh.
Tất cả đều chung một gốc: chính trị được thanh lọc bởi đạo đức và trí tuệ, không còn bị chi phối bởi quyền lợi nhóm, mà hướng về lợi ích toàn dân.
III. Công chính – nền tảng của minh trị
Nếu “trong sáng” là gốc của minh trị, thì “công chính” là thân cây, là thứ khiến mọi chính sách, pháp luật và hành động của nhà nước đều được dân tin và kính.
Công chính nghĩa là chính quyền hành động vì công bằng, không vì tư lợi.
Một nhà lãnh đạo công chính không đứng về bên nào, mà đứng về chân lý.
Người công chính không bao giờ thuận theo số đông nếu số đông đi sai đạo, cũng không e dè trước quyền thế nếu quyền thế trái lẽ.
Công chính là tiêu chuẩn cao nhất của đạo làm quan, làm tướng, làm người đứng đầu.
Một vị quan thanh liêm có thể khiến hàng ngàn người noi gương, một chính quyền công chính có thể khiến toàn xã hội trở nên trung thực.
Người xưa nói: “Chính giả, quốc

HNI 28/10 -2025
Chương 28
Trong cộng đồng – một cá nhân cũng có thể tạo nên thay đổi- Tác giả: Lê Đình Hải
1. Khởi đầu từ một hạt mầm nhỏ
Cộng đồng, dù lớn mạnh đến đâu, cũng được cấu thành từ từng cá nhân. Một thành phố hoa lệ cũng bắt đầu từ một căn lều nhỏ dựng bên bờ sông. Một nền văn minh rực rỡ cũng khởi sinh từ ý chí của những con người đơn lẻ dám mơ, dám nghĩ và dám hành động.Chính vì vậy, để nói đến thay đổi của cộng đồng, không thể bỏ qua sức mạnh của từng cá nhân.
Lịch sử nhân loại đã chứng minh: đôi khi, chỉ một hành động của một người duy nhất đã đủ để khởi động cả dòng chảy đổi thay. Một lời nói, một việc làm, một quyết định đúng lúc có thể lan tỏa như ngọn lửa, làm bùng sáng cả tập thể. Trong cộng đồng, mỗi cá nhân không phải chỉ là một hạt cát vô danh; nếu biết tự tin và hành động, hạt cát ấy có thể khởi tạo nên cả sa mạc vàng óng.
2. Tâm thế của một người dám khởi động
Muốn tạo nên thay đổi, cá nhân trước tiên phải dám bước ra khỏi vòng an toàn. Đa phần con người thường ẩn mình sau số đông, chọn sự im lặng để được an toàn. Nhưng chính sự im lặng ấy lại kéo dài trì trệ. Một cộng đồng chỉ thực sự tiến lên khi có ai đó đủ can đảm nói lên điều mọi người đang nghĩ nhưng không dám cất tiếng.
Người khởi động không nhất thiết phải là thiên tài, càng không cần quyền lực chính trị hay tiền bạc khổng lồ. Điều họ cần là tấm lòng chân thành, sự kiên định và một niềm tin mạnh mẽ rằng: "Nếu không ai làm, tôi sẽ làm." Đó là hạt giống cho mọi cuộc đổi thay lớn lao.
3. Sức lan tỏa của hành động đơn lẻ
Trong cộng đồng, một hành động đơn giản cũng có thể khơi gợi sức mạnh lan truyền.
Khi một người nhặt rác bỏ vào thùng, những người khác sẽ nhìn thấy và làm theo.
Khi một học sinh dám đứng ra chống lại sự bất công, cả lớp sẽ dần có thêm can đảm.
Khi một công dân dám đặt câu hỏi với chính quyền, nhiều người khác sẽ nối gót.
Thay đổi cộng đồng không đến từ những khẩu hiệu rỗng, mà từ những hành động cụ thể, nhất quán. Một lời nói truyền cảm hứng thì quý, nhưng một hành động kiên định còn quý hơn gấp bội, bởi nó gieo niềm tin rằng: "Chúng ta cũng có thể làm được."
4. Sức mạnh của câu chuyện cá nhân

HNI 28/10 Bài thơ Chương 14: Vai trò của trí dân, lực dân, tài dân
(Thơ: Henry Lê – Lê Đình Hải)
Trí dân sáng – nước bừng khai hóa,
Lực dân mạnh – đất vững cơ đồ.
Tài dân nở – trời ban vận hội,
Ba nguồn hợp lại – quốc gia cơm no.
Không dân trí, vua dù thánh cũng mù,
Không dân lực, nước giàu mà yếu.
Không dân tài, đạo trị khó lâu,
Bởi nhân tâm là ngọc quý diệu.
Trí dân là ngọn đèn soi bóng,
Giúp vua biết sáng, quan biết minh.
Lực dân là núi cao sông rộng,
Giữ biên cương vững giữa thịnh bình.
Tài dân là kho báu vô tận,
Ẩn trong người thợ, kẻ nông phu.
Trong tiếng hát, trong tay cần mẫn,
Trong giọt mồ hôi chảy giữa sương thu.
Khi dân có trí – luật hiền minh,
Khi dân có lực – đời an định.
Khi dân có tài – nước vươn xa,
Không cần phép, Đạo tự sinh hình.
Triều đại nào xem dân là cội,
Sẽ thịnh muôn đời chẳng phôi pha.
Triều đại nào quên dân trí tuệ,
Sẽ tàn như lá cuối mùa hoa.
Trí dân mở thì nước mở,
Trí dân bịt thì nước mù.
Lực dân dâng thì non sông nở,
Lực dân suy thì vận số lu mờ.
Tài dân chẳng ở cung vàng,
Mà trong đồng ruộng, trong làng nhỏ bé.
Biết gom từng tia sáng nhỏ,
Thì quốc gia rạng tựa mặt trời kia.
Dân là thầy của mọi triều đại,
Là linh hồn của mọi văn minh.
Không có dân, vua chỉ là tượng,
Không có dân, nước hóa hư danh.
Muốn hưng thịnh – hãy khơi dân trí,
Muốn vững bền – hãy dưỡng dân tâm.
Muốn trường tồn – hãy tin dân lực,
Bởi dân là Trời, là Đạo, là Nguồn.

Đọc thêm



HNI 28/10: CHƯƠNG 23: MINH TRỊ – CHÍNH TRỊ TRONG SÁNG, CÔNG CHÍNH, VÔ TƯ
I. Minh trị là gì – tinh hoa của chính đạo
Nếu “minh quân” là người nắm thiên ý, “minh chủ” là người khơi dậy lòng dân, thì “minh trị” chính là nền chính trị được soi rọi bởi ánh sáng của lẽ công, sự trong sạch và tinh thần vô tư.
Đó là giai đoạn mà đạo và chính hòa làm một, quyền lực không còn là công cụ cai trị mà trở thành nguồn năng lượng phục vụ nhân sinh.
Minh trị không chỉ là triều đại sáng suốt, mà là trạng thái tỉnh thức của quốc gia. Khi những người cầm quyền thấu hiểu rằng, lãnh đạo không phải là đứng trên, mà là đứng giữa và vì mọi người.
Một triều đại có thể hưng thịnh nhờ anh hùng, nhưng chỉ bền vững nhờ minh trị. Bởi anh hùng có thể lập nghiệp, nhưng chỉ có minh trị mới dưỡng nghiệp.
Minh trị là khi chính trị không còn là sân khấu quyền lực, mà trở thành hành trình phụng sự, trong đó mỗi chính sách, mỗi quyết định đều soi lại bằng ánh sáng của lẽ phải.
Không vì phe nhóm, không vì lợi ích, không vì quyền lực, mà chỉ vì dân, vì nước, vì đạo.
Một triều đại minh trị không cần nhiều khẩu hiệu, bởi chính thực tế công bằng, minh bạch, và lòng tincủa dân đã là minh chứng. Khi đó, luật pháp không phải là gông xiềng mà là công cụ bảo hộ; quan lại không phải là tầng lớp đặc quyền mà là đội ngũ phụng sự chân chính; và người dân không còn là đối tượng bị quản lý, mà là chủ thể đồng hành trong quản trị quốc gia.
II. Khi chính trị trong sáng – quốc gia tự khai hoa
Ánh sáng của minh trị tỏa ra từ trái tim trong sạchcủa người lãnh đạo và lan tỏa khắp cơ cấu chính quyền.
Trong một hệ thống minh trị, mọi quyền lực đều được soi sáng bởi công lý, và mọi người đều có quyền được lắng nghe.
Chính trị trong sáng không phải là “không có sai lầm”, mà là dám nhìn nhận, dám sửa sai, và không để bóng tối che phủ chân lý.
Một triều đại minh trị là nơi sự thật được tôn trọng hơn danh dự, lẽ phải được đặt cao hơn quyền lực, và người yếu thế được bảo vệ như người mạnh.
Chính trị trong sáng là nền chính trị tự thanh lọc, nơi những kẻ cơ hội không thể sinh tồn, những kẻ tham quyền không thể leo cao, vì cơ chế minh bạch đã khiến mọi dối trá đều tự phơi bày trước ánh sáng công luận.
Đó là trật tự của đạo lý, không phải trật tự của sợ hãi.
Khi con người được khuyến khích sống thật, làm thật, nghĩ thật, thì quốc gia ấy tự nhiên mạnh.
Trong lịch sử, mỗi thời đại minh trị đều là bước ngoặt tiến hóa của dân tộc:
Thời vua Trần Nhân Tông, khi đạo và đời hòa quyện, đất nước vừa thịnh vượng vừa an lạc.
Thời vua Lê Thánh Tông, khi luật pháp được lập nên trên tinh thần công bằng, không phân biệt thân – sơ, chính trị đạt đến đỉnh cao của trật tự và liêm chính.
Ở phương Đông, thời Minh Trị Thiên Hoàng của Nhật Bản, ánh sáng cải cách đã khai sinh kỷ nguyên mới, đưa quốc gia từ phong kiến lạc hậu sang hiện đại cường thịnh.
Tất cả đều chung một gốc: chính trị được thanh lọc bởi đạo đức và trí tuệ, không còn bị chi phối bởi quyền lợi nhóm, mà hướng về lợi ích toàn dân.
III. Công chính – nền tảng của minh trị
Nếu “trong sáng” là gốc của minh trị, thì “công chính” là thân cây, là thứ khiến mọi chính sách, pháp luật và hành động của nhà nước đều được dân tin và kính.
Công chính nghĩa là chính quyền hành động vì công bằng, không vì tư lợi.
Một nhà lãnh đạo công chính không đứng về bên nào, mà đứng về chân lý.
Người công chính không bao giờ thuận theo số đông nếu số đông đi sai đạo, cũng không e dè trước quyền thế nếu quyền thế trái lẽ.
Công chính là tiêu chuẩn cao nhất của đạo làm quan, làm tướng, làm người đứng đầu.
Một vị quan thanh liêm có thể khiến hàng ngàn người noi gương, một chính quyền công chính có thể khiến toàn xã hội trở nên trung thực.
Người