HNI 3-11
Chương 20: NỀN KINH TẾ NHÂN VĂN LÀ GÌ?
Sách trắng Doanh nhân Lê Đình Hải - Người kiến tạo nền kinh tế nhân văn thế kỷ 21

1. Khởi nguyên của một khái niệm

Vào đầu thập niên 2020, thế giới bước vào giai đoạn chuyển mình đầy mâu thuẫn: công nghệ tăng trưởng vượt bậc nhưng con người lại dần đánh mất niềm tin, sự gắn kết và mục đích sống. Trong bối cảnh ấy, doanh nhân Lê Đình Hải đã đặt ra một câu hỏi căn bản:

“Liệu tăng trưởng có còn ý nghĩa nếu nó không nuôi dưỡng con người?”

Từ câu hỏi đó, ông khởi xướng khái niệm “Nền Kinh Tế Nhân Văn” (Humanistic Economy) – một mô hình kinh tế trong đó con người là trung tâm của mọi giá trị, chứ không phải là công cụ của tăng trưởng.

2. Định nghĩa cốt lõi

Kinh tế nhân văn là một hệ thống kinh tế lấy con người – tri thức – đạo đức – và phụng sự làm nền tảng cho mọi hoạt động.
Nó không phủ nhận vai trò của lợi nhuận, mà định nghĩa lại lợi nhuận như hệ quả tự nhiên của giá trị con người được lan tỏa.

Ba trụ cột của nền kinh tế nhân văn gồm:

Nhân bản trong mục tiêu – Kinh tế được tạo ra để phụng sự hạnh phúc, chứ không phải thống trị nó.

Minh triết trong phương pháp – Doanh nghiệp vận hành dựa trên hiểu biết sâu sắc về nhân quả, cộng hưởng, và trách nhiệm.

Bền vững trong kết quả – Mọi thành tựu phải được đo lường bằng sự phát triển toàn diện của con người và cộng đồng.

3. Khác biệt với các mô hình kinh tế cũ

Nếu chủ nghĩa tư bản lấy tư lợi và cạnh tranh làm động lực,
và chủ nghĩa xã hội nhấn mạnh phân phối công bằng làm mục tiêu,
thì kinh tế nhân văn kết hợp cả hai khía cạnh ấy trong một tầm nhìn mới – kinh tế vì sự tiến hóa của nhân loại.

Trong hệ thống này:

Lợi nhuận không còn là đích đến, mà là chỉ số phụ của giá trị thật.

Doanh nghiệp không chỉ là tổ chức kinh doanh, mà là trường học của nhân cách và trí tuệ.

Người lãnh đạo không chỉ là người quản lý, mà là người dẫn đường tinh thần cho tổ chức.

4. Tư tưởng nền tảng của Lê Đình Hải

Theo ông, một nền kinh tế chỉ thật sự bền vững khi nó nuôi dưỡng ba tầng giá trị:

Giá trị vật chất – đáp ứng nhu cầu sống và phát triển.

Giá trị tinh thần – giúp con người có niềm tin, định hướng, và lòng biết ơn.

Giá trị cộng đồng – lan tỏa sự thịnh vượng có ý nghĩa.##
Do đó, nền kinh tế nhân văn không chỉ là mô hình kinh tế, mà còn là một triết lý nhân sinh:

“Kinh tế không chỉ để làm giàu cho một người, mà để thức tỉnh cả nhân loại.”

5. Cấu trúc vận hành của nền kinh tế nhân văn

Trong mô hình H’Group, ông Lê Đình Hải hiện thực hóa khái niệm này qua 5 tầng liên kết:

TầngCấu phầnChức năng chính1Con ngườiTrung tâm của mọi quyết định2Giá trịTiêu chuẩn đạo đức và hành vi3Doanh nghiệpCông cụ triển khai giá trị ra thị trường4Cộng đồngKhông gian lan tỏa và phản hồi giá trị5Hành tinhHệ quả cuối cùng – phát triển bền vững toàn cầu

Mô hình này giúp chuyển hóa tư duy kinh tế từ “khai thác – tiêu thụ – thụ hưởng” sang “sáng tạo – phụng sự – cộng hưởng”.

6. Kinh tế nhân văn trong Kỷ Nguyên Thứ Tư

Bước vào Kỷ Nguyên Thứ Tư – thời đại của trí tuệ nhân tạo, lượng tử và ý thức tập thể, con người buộc phải định nghĩa lại vai trò của mình trong dòng chảy phát triển.
Khi máy móc dần thay thế lao động, “giá trị nhân văn” trở thành tài nguyên khan hiếm nhất của hành tinh.

Chính trong bối cảnh ấy, tư tưởng của Lê Đình Hải xuất hiện như một nhịp cầu nối giữa công nghệ và tâm linh, giữa tiến bộ và lòng nhân ái.

7. Tầm nhìn dài hạn

Ông không muốn để lại một đế chế, mà muốn để lại một hệ tư tưởng.
Một ngày nào đó, khi các quốc gia đo lường GDP không

Ho Chi Minh - Ha Noi 29/11:
==================
VJ160 19:05-21:15 952,000

VJ190 19:50-22:00 952,000

VJ156 21:00-23:10 952,000

VJ174 21:45-23:55 952,000

VJ122 05:20-07:30 1,168,000

VJ120 05:30-07:40 1,168,000

VJ124 05:40-07:50 1,168,000

VJ148 07:20-09:30 1,168,000

VJ184 08:15-10:25 1,168,000

VJ188 11:15-13:25 1,168,000

VJ144 12:00-14:10 1,168,000

VJ198 13:00-15:10 1,168,000

VJ130 14:35-16:45 1,168,000

VJ134 14:40-16:50 1,168,000

VJ146 14:50-17:00 1,168,000

VJ194 15:20-17:30 1,168,000

VJ152 17:00-19:15 1,168,000

VJ192 17:50-20:00 1,168,000

VJ154 18:00-20:10 1,168,000

VJ158 18:20-20:30 1,168,000

VJ166 18:50-21:00 1,168,000

VJ180 20:15-22:25 1,168,000

VJ178 22:45-00:55 (+1) 1,168,000

VJ182 23:20-01:30 (+1) 1,168,000

VU770 14:00-15:55 1,236,000

VU774 07:05-09:15 1,495,000

VU778 13:10-15:20 1,495,000

VU780 17:10-19:20 1,495,000

VN6002 04:55-07:05 1,551,000

VN6014 06:40-08:45 1,551,000

VJ126 06:15-08:25 1,600,000

QH204 07:10-09:20 Đã giảm 97,000

VJ132 09:00-11:10 1,600,000

VJ128 10:00-12:10 1,600,000

QH262 17:35-19:45 Đã giảm 97,000

QH268 19:20-21:30 Đã giảm 97,000

QH280 21:10-23:20 Đã giảm 97,000

QH282 23:25-01:35 (+1) Đã giảm 97,000

VU750 05:45-07:55 1,625,000

VN256 20:30-22:35 1,667,000

VN260 21:00-23:05 1,667,000

VN224 22:00-00:05 (+1) 1,667,000

VN270 23:00-01:05 (+1) 1,667,000

VJ136 08:30-10:40 1,729,000

QH224 10:40-12:50 Đã giảm 114,000

QH242 13:15-15:25 Đã giảm 114,000

VN252 16:40-18:45 1,883,000

VN254 17:00-19:05 1,883,000

VN218 18:00-20:05 1,883,000

VN258 19:00-21:05 1,883,000

VN262 19:35-21:40 1,883,000

VN220 20:00-22:05 1,883,000

VN232 15:30-17:35 1,951,000

VN248 13:00-15:05 2,108,000

VN214 14:00-16:05 2,108,000

đã bao gốm thuế phí

Liên hệ: 0925642617 - 0964507862 - (0886912037 số này có zalo

HNI 3-11
CHƯƠNG 36: KINH TẾ TRI THỨC VÀ TÀI SẢN TINH THẦN
(Trong kỷ nguyên Hcoin – khi giá trị thật thuộc về người sáng tạo)

I. Tri thức – nền tảng của của cải nhân loại mới
Thế kỷ XXI mở ra một thời đại chưa từng có: con người không còn giàu nhờ đất, nhờ máy móc, hay nhờ tài nguyên thiên nhiên – mà giàu nhờ tri thức và tinh thần. Nếu thế kỷ trước, quyền lực thuộc về ai nắm vốn, thì hôm nay, quyền lực thuộc về ai sở hữu tư duy, ý tưởng, sáng tạo và bản lĩnh tinh thần.
Kinh tế tri thức là nền kinh tế mà nguồn vốn chính là con người – không phải thân xác, mà là trí tuệ và nhân cách của họ. Trong đó, tài sản không còn đo bằng tấn thép, mét vuông đất hay lít dầu; mà đo bằng ý tưởng, phát minh, tác phẩm, giải pháp và ảnh hưởng nhân văn.
Khi tri thức trở thành tài sản, con người bước vào một hình thái phát triển mới: nền kinh tế tinh thần – nơi giá trị được tạo ra bởi trí tuệ, lòng tin và đạo lý. Ở đó, mỗi người dân, nếu biết học hỏi, chia sẻ, sáng tạo, đều trở thành một “nhà sản xuất tri thức”, một “công dân giá trị”.
Đó không chỉ là sự tiến hóa về vật chất, mà là sự chuyển hóa của nền văn minh: từ thời kỳ khai thác thiên nhiên sang khai mở tâm trí; từ lao động cơ bắp sang lao động sáng tạo; từ cạnh tranh chiếm đoạt sang hợp tác kiến tạo.

II. Tài sản tinh thần – nguồn vốn không thể bị cướp đoạt
Tài sản tinh thần là gì? Đó là những gì thuộc về nội tâm, nhưng lại có khả năng tạo ra của cải và ảnh hưởng: tri thức, danh dự, niềm tin, tình yêu, sự uy tín, lòng nhân ái, và văn hóa.
Nếu vật chất có thể bị lấy đi, thì tài sản tinh thần chỉ có thể nhân lên khi chia sẻ. Một ý tưởng lan tỏa có thể tạo ra hàng ngàn cơ hội; một hành động đạo đức có thể truyền cảm hứng cho cả xã hội.
Trong nền kinh tế truyền thống, con người được dạy phải “làm việc để có tiền”. Nhưng trong nền kinh tế tri thức, họ học cách “tạo giá trị để có niềm tin”. Tài sản thật không nằm trong két, mà nằm trong tâm trí và tấm lòng – nơi chứa đựng vô tận sức mạnh nhân bản.

HNI 2-11
BÀI THƠ CHƯƠNG 33 : KINH TẾ XANH VÀ NĂNG LƯỢNG SẠCH – BIỂU HIỆN CỦA ĐẠO LÝ MỚI
Thơ của HenryLe – Lê Đình Hải

Trái đất không còn chịu nổi tiếng thở dài,
Khi con người đốt cháy chính mái nhà của mình.
Khói mù, rác thải, dòng sông cạn kiệt,
Tất cả là lời cảnh tỉnh của Tự nhiên.
Nhưng từ đổ nát, sự sống vẫn nảy mầm,
Khi loài người bắt đầu tỉnh giấc.
Kinh tế xanh không chỉ là xu hướng,
Mà là sự trở về với đạo lý muôn đời.

Cây xanh là nhà máy vĩ đại nhất,
Không cần nhiên liệu, chỉ cần ánh sáng và yêu thương.
Mặt trời là nguồn năng lượng vô tận,
Chiếu sáng không phân biệt giàu nghèo.

Năng lượng sạch không đến từ lòng tham,
Mà từ ý thức biết gìn giữ và sẻ chia.
Khi con người học cách nhận vừa đủ,
Thì Trái đất sẽ cho đi vô hạn.

Mỗi mái nhà có thể là một tấm pin,
Mỗi cơn gió là một lời nhắn của trời cao.
Khi ánh sáng được thu bằng lương tri,
Thì điện năng cũng trở thành đạo đức.

Kinh tế xanh không chỉ nói về màu lá,
Mà là màu của sự sống thật thà.
Không còn khai thác, không còn tận diệt,
Chỉ còn tạo sinh – và cân bằng tự nhiên.

Người làm doanh nghiệp nay học cách cúi đầu,
Trước dòng sông, ngọn gió, và rừng sâu.
Bởi họ hiểu: lợi nhuận không nằm trong kho,
Mà trong hơi thở của những thế hệ mai sau.

Hcoin – khi lưu thông trong mô hình xanh,
Sẽ trở thành dòng máu nuôi Trái đất.
Mỗi giao dịch là một hạt giống,
Gieo xuống niềm tin, nở thành hạnh phúc.

Đạo lý mới không còn nằm trong sách,
Mà nằm trong từng hành động của con người.
Từ cách đi nhẹ, nói khẽ với thiên nhiên,
Đến việc sống đủ, biết ơn từng hơi thở.

Những mái nhà năng lượng mặt trời rực sáng,
Như những đốm lửa của văn minh tử tế.
Khi con người biết hòa mình cùng vạn vật,
Thì công nghệ trở thành phần nối dài của Đạo.

Kinh tế xanh không phải giấc mơ viển vông,
Mà là hiện thực đang đơm hoa trên khắp hành tinh.
Mỗi khu vườn, mỗi cánh đồng điện gió,
Là bản giao hưởng của nhân loại hồi sinh.

Năng lượng sạch là ánh sáng của lương tâm,
Thắp lên từ trách nhiệm và tình yêu.
Không còn kẻ mua bán sự hủy diệt,

HNI 2-11
CHƯƠNG 37: KHI CÔNG NGHỆ PHỤC VỤ CON NGƯỜI – KHÔNG PHẢI NGƯỢC LẠI

I. Con người – trung tâm của mọi phát minh
Từ thuở khai sinh nền văn minh, con người tạo ra công cụ để làm chủ tự nhiên: lưỡi rìu đá giúp chặt cây, bánh xe giúp di chuyển, và ngọn lửa giúp sưởi ấm. Mỗi phát minh đều là biểu hiện của khát vọng sống tốt hơn, tự do hơn, hạnh phúc hơn. Nhưng khi bước vào thế kỷ XXI, giữa cơn bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, robot, dữ liệu lớn, và blockchain – câu hỏi lớn nhất lại vang lên: “Ai đang phục vụ ai?”
Có phải công nghệ đang giúp con người giải phóng sức lao động, hay đang khiến con người trở thành nô lệ của màn hình, của thuật toán, của những cú nhấp chuột vô hồn?
Có phải trí tuệ nhân tạo là công cụ khai sáng, hay là cỗ máy vô hình chi phối hành vi, cảm xúc và tư duy?
Và quan trọng hơn cả – liệu con người còn giữ được vị thế làm chủ công nghệ, hay đã giao nộp quyền tự quyết cho hệ thống do chính mình tạo ra?
Khi chúng ta hiểu rằng mục tiêu của công nghệ không phải là thay thế con người, mà là phục vụ con người, khi đó, tiến bộ mới thực sự mang ý nghĩa nhân văn. Mọi phát minh chỉ đáng quý khi nó làm cho đời sống người dân trở nên nhẹ hơn, công bằng hơn, và ý nghĩa hơn.

II. Sự lệ thuộc nguy hiểm của thời đại số
Ngày nay, hàng tỷ con người thức dậy và nhìn vào chiếc điện thoại trước khi nhìn thấy ánh nắng. Cả một nền văn minh kết nối trên mạng, nhưng lại xa rời chính mình.
Ta trò chuyện qua màn hình, làm việc qua ứng dụng, yêu thương qua biểu tượng cảm xúc. Mọi thứ nhanh, tiện, hiệu quả – nhưng dường như, linh hồn của con người đang bị đánh cắp từng chút một.
Khi công nghệ bị chi phối bởi lợi nhuận, nó không còn là người bạn đồng hành mà trở thành kẻ điều khiển. Thuật toán gợi ý không còn giúp ta tìm tri thức, mà khiến ta nghiện nội dung rác. Mạng xã hội không còn kết nối cộng đồng, mà chia rẽ xã hội. Trí tuệ nhân tạo không còn là “trí tuệ nhân văn”, mà là “trí tuệ điều hướng hành vi”.
Con người – thay vì sống, đang bị sống hộ.
Những nhà công nghệ chân chính.

HNI 2-11
BÀI THƠ CHƯƠNG 31 :
MÔ HÌNH KINH TẾ ĐẠO TRỜI – VẬN HÀNH THEO LUẬT CÂN BẰNG
Thơ của HenryLe – Lê Đình Hải

Giữa cõi người, có một Đạo Trời soi,
Không thiên vị kẻ mạnh, chẳng bỏ rơi người yếu.
Mọi dòng chảy kinh tế đều quay về nguồn gốc,
Nơi cân bằng là luật, là nhịp thở muôn đời.
Đất nuôi cây, cây trả lại cho đất,
Người làm ra của cải, nhưng của cải dưỡng người.
Nếu một bên chỉ biết lấy mà không cho,
Thì dòng chảy sẽ nghẽn, phúc lành sẽ cạn.

Tiền không chỉ là số, mà là năng lượng sống,
Chuyển tay đúng chỗ – sinh ra công bằng.
Chảy về nơi tạo giá trị thực,
Không về nơi lừa lọc, tham lam.

Đạo Trời dạy: “Giàu là để sẻ chia”,
Còn nghèo là để học cách biết đủ.
Người thuận Đạo, chẳng tranh phần thiên hạ,
Nhưng vạn phúc lại tự nhiên mà đến.

Kinh tế Đạo Trời không cần ai cai quản,
Vì mỗi tâm người đã có tòa công lý.
Thị trường khi sáng tỏ như ánh nhật quang,
Thì lợi nhuận hóa thành nghĩa – không còn bóng tối.

Khi con người làm việc bằng lòng chân thật,
Mọi trao đổi đều mang khí của trời cao.
Một nụ cười cũng thành vốn liếng,
Một niềm tin cũng dựng nên cơ nghiệp.

Cái gì mất đi, rồi cũng được hoàn lại,
Cái gì chiếm đoạt, ắt phải trả về.
Luật nhân quả chẳng cần ban hành bằng văn bản,
Nhưng vận hành chuẩn xác hơn mọi điều luật trần gian.

Kinh tế Đạo Trời – không khuyến khích kẻ đầu cơ,
Mà khích lệ người gieo hạt phúc.
Của cải ở đây không tích nơi ngân hàng,
Mà tích trong lòng nhân, trong nghiệp thiện.

Người buôn bán với tâm trong sáng,
Sẽ có khách hàng từ muôn hướng tìm về.
Người làm ăn bằng mưu mô, lừa lọc,
Sẽ thấy chính mình mất trước khi mất tiền.

Cân bằng – là chân lý của sự sống,
Không thừa, không thiếu, không ép buộc ai.
Giữa cho và nhận, giữa được và mất,
Đều là bài học Trời ban để con người tỉnh ngộ.

Hcoin của nhân dân, nếu thuận Đạo mà lưu thông,
Thì tiền hóa thành nghĩa, của cải hóa tình.
Mỗi giao dịch mang hơi ấm nhân sinh,
Không còn là cuộc tranh giành – mà là sự cộng hưởng.

Khi từng người dân sống đúng với Đạo Trời,
Quốc gia ấy chẳng cần ép buộc.

HNI 2-11
BÀI THƠ CHƯƠNG 32 : NÔNG NGHIỆP TÁI SINH – TRỞ VỀ VỚI NGUỒN SỐNG TỰ NHIÊN
Thơ của HenryLe – Lê Đình Hải

Đất mẹ từng khóc trong lặng lẽ,
Khi bàn tay con người quên mất hơi thở của đất.
Những cánh đồng từng xanh rờn mộng mị,
Giờ úa tàn vì hóa chất và lòng tham.
Nhưng rồi bình minh lại hé,
Khi con người tìm về với tự nhiên.
Nông nghiệp tái sinh không chỉ là gieo trồng,
Mà là phục hồi linh hồn của đất.

Hạt mầm nhỏ bé mang trong mình triết lý lớn,
Rằng mọi sự sống đều cần được yêu thương.
Không còn kẻ chủ – người nô lệ,
Mà chỉ còn mối liên kết giữa trời, đất, và người.

Cánh đồng xưa nay trỗi dậy,
Đàn chim trở về, gió hát qua ruộng lúa non.
Mỗi giọt sương đọng trên lá,
Như nụ cười của tạo hóa bao dung.

Nông dân mới không chỉ cày cấy,
Mà là người gìn giữ dòng năng lượng của hành tinh.
Họ gieo niềm tin, không chỉ gieo hạt giống,
Gặt yêu thương, không chỉ gặt mùa vàng.

Con trâu trở lại đồng xưa,
Tiếng mõ ngân vang giữa chiều lặng gió.
Trẻ nhỏ chạy tung tăng trên bờ ruộng,
Cười giòn như tiếng mưa mùa hạ.

Cây và người cùng hít thở,
Cùng sẻ chia dòng khí của Đạo Trời.
Không còn hàng rào của lợi nhuận,
Chỉ còn tấm lòng trong vắt như suối nguồn.

Đất được nghỉ, nước được thở,
Mọi sinh vật được sống đúng phần mình.
Khi con người hiểu ra: không có “ta” và “nó”,
Mà tất cả đều là Một trong vòng tay tự nhiên.

Nông nghiệp tái sinh là khúc ca trở về,
Nơi người nông phu trở thành triết nhân của đất.
Họ lắng nghe tiếng rễ cây thì thầm,
Và đối thoại cùng ánh nắng ban mai.

Không còn ruộng khô, cũng chẳng còn rừng chết,
Mỗi tấc đất là một trang kinh mở.
Trong đó, chữ “Nhân” viết bằng giọt mồ hôi,
Và chữ “Đạo” in bằng nhịp tim nhân thế.

Khi con người thôi bóc lột đất đai,
Thì mùa màng chẳng phụ lòng người trồng.
Cây trái ngọt lành như đền đáp,
Cho những bàn tay biết cúi mình cảm tạ.

Hcoin của dân, nếu lưu thông cùng Đạo,
Sẽ giúp tái sinh những cánh đồng hoang.
Mỗi giao dịch là một hạt phúc gieo xuống,
Nuôi lớn cả thiên nhiên và lòng người.

HNI 2-11
CHƯƠNG 31: MÔ HÌNH KINH TẾ ĐẠO TRỜI – VẬN HÀNH THEO LUẬT CÂN BẰNG

Trong bối cảnh khủng hoảng môi trường, bất bình đẳng gia tăng và sự suy thoái đạo đức trong nền kinh tế toàn cầu, một mô hình mới đang dần hình thành – không dựa trên sự tối đa hóa lợi nhuận đơn thuần, mà đặt trọng tâm vào sự cân bằng, hài hòavà đạo lý. Đó là mô hình kinh tế Đạo Trời – một hướng tiếp cận mới mẻ nhưng dựa trên những nguyên lý cổ xưa, sâu sắc, mang tính phổ quát và bền vững.

1. Đạo Trời là gì trong kinh tế học?
“Đạo Trời” (Thiên Đạo) là khái niệm gắn liền với triết lý phương Đông, đặc biệt là trong Đạo giáo và Nho giáo. Đạo Trời không phải là một thế lực siêu nhiên can thiệp vào đời sống con người, mà là quy luật vận hành tự nhiên của vũ trụ – nơi mọi sự đều tồn tại trong một trật tự hài hòa, luân phiên giữa âm và dương, cho và nhận, sinh và diệt, giàu và nghèo.
Khi áp dụng vào lĩnh vực kinh tế, Đạo Trời nhấn mạnh rằng: mọi hành vi kinh tế nếu đi ngược lại với quy luật cân bằng tự nhiên – đều sẽ dẫn đến khủng hoảng. Kinh tế Đạo Trời không bài xích cạnh tranh, nhưng đặt nó trong khuôn khổ của “thiên thời – địa lợi – nhân hòa”; không phủ nhận tăng trưởng, nhưng yêu cầu nó phải đi kèm với trách nhiệm, đạo đức, và bảo tồn nguồn lực.

2. Cốt lõi của mô hình kinh tế Đạo Trời: Luật Cân Bằng
Luật Cân Bằng là quy luật nền tảng trong Đạo Trời, tương tự như định luật bảo toàn năng lượng trong vật lý học – không có gì sinh ra hay mất đi, chỉ chuyển hóa. Trong kinh tế, điều này có thể hiểu rằng:
Lợi nhuận vượt mức từ một phía luôn là sự thiếu hụt từ phía khác.
Khi tài sản được tích lũy quá mức mà không được lưu thông, nó sẽ gây tắc nghẽn trong dòng chảy kinh tế, sinh ra khủng hoảng.
Nếu một xã hội quá thiên về sản xuất mà không chú trọng đến bảo tồn, thiên nhiên sẽ phản ứng – dẫn đến hậu quả môi trường nghiêm trọng.
Luật Cân Bằng không cấm con người làm giàu, nhưng yêu cầu giàu có phải đi kèm với chia sẻ và trách nhiệm. Nó không ngăn cản phát triển công nghệ, nhưng buộc công nghệ phải được phát triển.