HNI 17/12 - B11
CHƯƠNG 27: TRÍ TUỆ TRỰC GIÁC VÀ NĂNG LỰC THỨC TỈNH
Trong suốt lịch sử tiến hóa của nhân loại, con người luôn tự hào về trí tuệ lý tính – khả năng suy luận, phân tích, so sánh và kiểm soát thế giới thông qua tư duy. Trí óc đã giúp ta xây dựng nền văn minh, khoa học, công nghệ, luật pháp và các hệ thống xã hội phức tạp. Tuy nhiên, cùng lúc đó, chính sự tôn sùng tuyệt đối trí tuệ lý tính lại vô tình đẩy con người xa rời một dạng trí tuệ sâu thẳm hơn, tinh tế hơn và cổ xưa hơn: trí tuệ trực giác.
Trực giác không đối lập với lý trí. Nó không phải là mê tín, cảm tính hay phỏng đoán mơ hồ. Trực giác là khả năng biết trực tiếp, không thông qua suy luận, không cần bằng chứng trung gian, không bị giới hạn bởi chuỗi nguyên nhân – kết quả tuyến tính. Đó là dạng nhận biết phát sinh từ tầng sâu của tâm thức, nơi cá nhân chạm vào dòng chảy trí tuệ phổ quát của sự sống.
1. Trực giác – tiếng nói của tầng sâu tâm thức
Trực giác thường được mô tả như “cảm giác biết”, “linh cảm”, hay “tiếng nói bên trong”. Nhưng thực chất, đó không chỉ là cảm xúc nhất thời. Trực giác là kết quả của sự đồng bộ giữa tâm trí cá nhân và trường thông tin vũ trụ.
Khi tâm trí lắng xuống, khi bản ngã bớt can thiệp, khi nỗi sợ và ham muốn không còn chi phối mạnh mẽ, con người có khả năng tiếp nhận thông tin một cách toàn thể. Trực giác không phân tích từng mảnh rời rạc, mà nhìn thấy bức tranh tổng thể. Nó giống như việc đứng trên đỉnh núi, thay vì lần mò từng bước trong rừng rậm.
Nhiều phát minh khoa học vĩ đại, nhiều tác phẩm nghệ thuật bất hủ, nhiều quyết định mang tính bước ngoặt trong lịch sử nhân loại đều không đến từ suy nghĩ logic thuần túy, mà từ khoảnh khắc “chợt thấy”, “chợt hiểu”, “aha” – những khoảnh khắc trực giác bùng sáng.
2. Sự khác biệt giữa trí tuệ lý tính và trí tuệ trực giác
Trí tuệ lý tính vận hành theo nguyên tắc phân tách: đúng – sai, tốt – xấu, lợi – hại. Nó cần thời gian, dữ liệu và sự so sánh. Trí tuệ trực giác thì ngược lại: nó hợp nhất, thấy được sự liên kết, nhận ra bản

HNI 17/12 - B12
CHƯƠNG 28:
VAI TRÒ CỦA BÓNG TỐI: NƠI TA NHẬN RA ÁNH SÁNG
Con người từ thuở sơ khai đã mang trong mình một nỗi sợ bản năng đối với bóng tối. Bóng tối che khuất tầm nhìn, làm ta mất phương hướng, gợi lên những bất an sâu thẳm. Trong bóng tối, ta không nhìn rõ khuôn mặt của người đối diện, không chắc con đường phía trước, và quan trọng hơn cả, ta buộc phải đối diện với chính mình. Thế nhưng, nghịch lý nằm ở chỗ: nếu không có bóng tối, ta sẽ không bao giờ thực sự nhận ra ánh sáng là gì.
Ánh sáng chỉ trở nên có ý nghĩa khi được soi chiếu trong màn đêm. Một ngọn nến nhỏ trong căn phòng tối có thể mang sức mạnh hơn cả mặt trời giữa ban trưa. Cũng như vậy, trong hành trình thức tỉnh của con người, bóng tối không phải là kẻ thù cần tiêu diệt, mà là người thầy thầm lặng, là không gian cần thiết để ánh sáng nội tâm được sinh ra và nhận diện.
1. Bóng tối không đối lập với ánh sáng – nó là điều kiện cho ánh sáng
Trong tư duy nhị nguyên, con người quen chia thế giới thành hai cực: thiện – ác, đúng – sai, ánh sáng – bóng tối. Ta được dạy phải chạy về phía ánh sáng và tránh xa bóng tối. Nhưng trong tầng sâu của nhận thức, ánh sáng và bóng tối không phải hai thực thể đối nghịch, mà là hai biểu hiện của cùng một trường ý thức.
Bóng tối không tiêu diệt ánh sáng; nó chỉ che khuất ánh sáng khỏi tầm nhìn ý thức thông thường. Và ánh sáng không xóa bỏ bóng tối; nó chỉ giúp ta nhìn thấy rõ hơn những gì đang ẩn giấu trong đó.
Trong tự nhiên, hạt giống cần bóng tối của lòng đất để nảy mầm. Thai nhi cần bóng tối của tử cung để hình thành sự sống. Những vì sao chỉ có thể được nhìn thấy khi bầu trời chìm vào đêm đen. Cũng như vậy, sự trưởng thành tâm linh của con người luôn bắt đầu trong những giai đoạn tối tăm nhất của đời sống.
2. Bóng tối nội tâm: nơi bị chối bỏ, nhưng không bao giờ biến mất
Bóng tối mà con người sợ nhất không phải là bóng tối bên ngoài, mà là bóng tối nội tâm – những phần bị tổn thương, giận dữ, đố kỵ, sợ hãi, mặc cảm, ham muốn, và ký ức đau buồn mà ta không muốn

HNI 17-12
**CHƯƠNG 5: ĐẠO LÀM NGƯỜI – NỀN TẢNG CHO ĐẠO LÀM CHỦ**

Không có đạo làm chủ nào bền vững nếu người làm chủ chưa vững đạo làm người.
Đây không phải là một mệnh đề đạo đức mang tính khuyên răn, mà là một quy luật vận hành của xã hội – đã được kiểm chứng qua lịch sử, qua sự thăng trầm của các triều đại, tập đoàn và cá nhân lãnh đạo.

Trong kinh doanh, người ta thường nói nhiều đến chiến lược, mô hình, vốn và công nghệ. Nhưng rất ít người dám nhìn thẳng vào một sự thật: mọi quyết định kinh doanh đều đi qua nhân cách của người ra quyết định. Doanh nghiệp không vượt qua được giới hạn đạo đức của người đứng đầu.

Đạo làm người không phải là thứ học thêm khi đã thành công. Nó là điểm xuất phát. Một người không trung thực trong đời sống cá nhân sẽ rất khó trung thực trong quản trị. Một người quen né tránh trách nhiệm sẽ sớm đổ lỗi cho thị trường, cho nhân sự, cho hoàn cảnh. Một người không giữ lời hứa trong những việc nhỏ sẽ không giữ được cam kết trong những việc lớn.

Đạo làm người thể hiện rõ nhất khi không có ai giám sát. Khi không có hợp đồng ràng buộc. Khi không có camera. Khi không có lợi ích tức thì. Chính trong những khoảnh khắc đó, nhân cách thật lộ diện – và doanh nghiệp tương lai cũng bắt đầu hình thành từ đó.

Trong xã hội hiện đại, nhiều người nhầm lẫn giữa năng lực và đạo đức. Họ tin rằng chỉ cần giỏi là đủ. Nhưng lịch sử cho thấy: năng lực không có đạo đức chỉ làm cho sự sụp đổ diễn ra nhanh hơn và gây tổn hại lớn hơn. Người càng giỏi mà thiếu đạo làm người, thì hệ quả họ tạo ra càng sâu và rộng.

Đạo làm người không phải là sự hoàn hảo. Nó là sự nhất quán. Nhất quán giữa lời nói và hành động. Nhất quán giữa điều công khai và điều riêng tư. Nhất quán giữa lúc thuận lợi và lúc khó khăn. Doanh nhân có đạo làm người không phải là người không bao giờ sai, mà là người không đánh mất chuẩn mực khi sai.

HNI xác lập rất rõ: muốn xây dựng cộng đồng doanh nhân có Đạo, thì trước hết phải là cộng đồng của những con người tử tế. Tử tế không phải là yếu mềm. Tử tế là dám nói thật, dám sửa sai, dám chịu trách nhiệm và dám bảo vệ điều đúng – kể cả khi điều đó khiến mình thiệt thòi.

Đạo làm người là nền tảng của niềm tin. Và niềm tin là nền tảng của quyền lực bền vững. Quyền lực không xuất phát từ chức danh, mà từ sự thừa nhận của người khác. Khi một người lãnh đạo mất đạo làm người, họ có thể giữ ghế một thời gian, nhưng sẽ mất lòng người – và đó là sự mất mát không thể cứu vãn.

Trong kinh doanh, đạo làm người thể hiện qua những điều rất cụ thể: không nói quá sự thật để bán hàng; không đổ lỗi cho nhân viên khi sai lầm thuộc về lãnh đạo; không hy sinh đối tác yếu thế để bảo toàn lợi ích cá nhân; không sử dụng quyền lực để áp đặt thay vì thuyết phục. Những điều này không được ghi trong giáo trình MBA, nhưng lại quyết định tuổi thọ của doanh nghiệp.

Đạo làm người cũng là nền tảng cho văn hóa doanh nghiệp. Nhân sự không học văn hóa từ bảng nội quy, mà từ cách lãnh đạo đối xử với người khác. Một môi trường nơi sự tử tế được coi trọng sẽ tự sàng lọc những hành vi lệch chuẩn. Ngược lại, một môi trường dung túng cho sự gian dối sẽ nhanh chóng mục ruỗng từ bên trong.

Doanh nhân có đạo làm người hiểu rằng: làm chủ người khác trước hết là làm chủ chính mình. Làm chủ cảm xúc, làm chủ lòng tham, làm chủ cái tôi. Khi không làm chủ được bản thân, quyền lực sẽ trở thành gánh nặng và doanh nghiệp sẽ trở thành nơi phát tán bất ổn.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, đạo làm người càng trở nên quan trọng. Doanh nhân không chỉ đại diện cho doanh nghiệp, mà còn đại diện cho văn hóa, cho quốc gia, cho cộng đồng mà họ thuộc về. Một hành vi thiếu đạo đức có thể phá hủy nhiều năm xây dựng hình ảnh.

HNI không tìm kiếm những con người hoàn hảo. HNI tìm kiếm những con người có khả năng tự soi mình, tự điều chỉnh và sẵn sàng đặt đạo làm người lên trên lợi ích ngắn hạn. Bởi chỉ trên nền tảng đó, đạo làm chủ mới có thể hình thành.

Đạo làm người là gốc. Đạo làm chủ là thân. Đạo kinh doanh là cành lá. Gốc không vững, cây sớm đổ. Gốc sâu, cây tự khắc vươn cao – dù gió lớn đến đâu.

HNI 17-12
BÀI THƠ CHƯƠNG 5: GỐC LÀ NGƯỜI

Có những người làm chủ doanh nghiệp
Nhưng chưa từng làm chủ chính mình

Có những kẻ nói về đạo lý
Nhưng quay lưng khi cần chịu trách nhiệm

Người không giữ được lời hứa nhỏ
Sẽ không giữ được giang sơn lớn

Đạo không nằm trên miệng
Mà nằm trong lựa chọn

Không ai thấy
Nhưng ai cũng chịu hệ quả

Người tử tế không cần quảng bá
Họ được nhận ra theo thời gian

Quyền lực đến rồi đi
Nhân cách ở lại

Có những thất bại đáng kính
Và những thành công đáng ngờ

Người có đạo làm người
Không sợ mất lợi thế

Vì họ biết
Không ai có thể lấy đi nhân cách

Làm chủ người khác
Bắt đầu từ việc làm chủ mình

Gốc có sâu
Cây mới cao

Và khi giông bão ập đến
Chỉ gốc rễ mới giữ được thân cây