HNI 27/8:
CHƯƠNG 27: Niềm Tin Cộng Đồng Là Ánh Sáng, Ích Kỷ Là Bóng Tối
Tác giả: Henry Le
MỞ ĐẦU: TỪ MỘT CÁI BẮT TAY ĐẾN NGỌN HẢI ĐĂNG XÃ HỘI
Khi một đứa trẻ ngước nhìn người lớn, điều nó học đầu tiên không phải là chữ, cũng không phải là phép tính; điều nó học – đôi khi vô thức – chính là có thể tin ai. Từ một cái nhìn ấm áp, một lời hứa được giữ, một cái bắt tay ngay thẳng… niềm tin nảy mầm. Khi mầm ấy đủ lớn, cộng đồng bừng sáng: con người dám mở cửa, dám hợp tác, dám hiến tặng, dám mơ những giấc mơ chung.
Ngược lại, nơi nào niềm tin bị bào mòn bởi dối trá và ích kỷ, nơi đó ánh sáng lụi tắt: người người dựng tường, đóng cổng, khóa tim. Sự ngờ vực chồng lên như sương độc, bóp nghẹt những nụ chồi tương lai. Bởi vậy, niềm tin cộng đồng không chỉ là tình cảm mềm yếu; nó là hạ tầng đạo đức của xã hội, là thứ “hạ tầng vô hình” nâng đỡ mọi hạ tầng hữu hình: từ thị trường, giáo dục, khoa học, cho đến nghệ thuật và văn minh.
Chương này bàn về vì sao niềm tin là ánh sáng mở đường, vì sao ích kỷ là bóng tối nuốt chửng, và làm thế nào mỗi chúng ta – chỉ với đôi tay nhỏ bé – có thể châm thêm ánh lửa cho làng xóm, cơ quan, thành phố, quốc gia.
PHẦN I: HIỂU ĐÚNG VỀ NIỀM TIN CỘNG ĐỒNG VÀ ÍCH KỶ
1.1. Niềm tin cộng đồng là gì?
Niềm tin là kỳ vọng tích cực vào người khác và vào các thiết chế (gia đình, trường học, doanh nghiệp, chính quyền).
Niềm tin cộng đồng là khi kỳ vọng ấy lan tỏa, trở thành “quy ước ngầm”: người ta tin rằng “đa số người xung quanh sẽ cư xử tử tế, hợp tác và công bằng”.
Niềm tin không mù quáng; nó đi cùng ký ức (những trải nghiệm đã diễn ra) và kỷ luật (cơ chế gìn giữ lời hứa).
1.2. Ích kỷ là gì?
Ích kỷ không chỉ là nghĩ cho mình; nó là đặt cái tôi lên trên lợi ích chính đáng của người khác và lợi ích chung, sẵn sàng bẻ cong sự thật, quy tắc, và làm tổn thương cộng đồng.
Ích kỷ là khước từ liên đới – từ chối thừa nhận rằng số phận của ta gắn với người khác.
1.3. Cơ chế tâm lý – xã hội
Niềm tin nảy sinh khi con người trải nghiệm công bằng (cùng luật chơi, cùng cơ hội, cùng trách nhiệm) và thấy kết quả của hợp tác.
Ích kỷ bùng phát khi xuất hiện cảm giác khan hiếm (sợ mất phần), thiếu minh bạch (không biết thực hư), và thiếu trừng phạt hợp lý (vi phạm không bị xử lý).
PHẦN II: NIỀM TIN – VỐN XÃ HỘI TẠO RA ÁNH SÁNG
2.1. Sinh ra của “vốn xã hội”
Tài chính, nhân lực, đất đai… chưa đủ; nhiều nơi giàu tài nguyên nhưng nghèo niềm tin nên không dựng nổi tương lai. Ngược lại, cộng đồng có niềm tin sẽ sinh ra “vốn xã hội”: khả năng phối hợp nhanh, rẻ, bền.
2.2. Bốn ánh sáng của niềm tin
Giảm ma sát giao dịch: Khi tin nhau, lời nói thay cho trăm văn bản; tốc độ tăng, chi phí giảm.
Kích hoạt sáng tạo: Môi trường tin cậy là “vùng an toàn tâm lý”; con người dám thử – sai – học.
Tăng sức đề kháng: Cộng đồng tin nhau thích nghi trước khủng hoảng tốt hơn: thiên tai, dịch bệnh, suy thoái.
Nuôi dưỡng nhân phẩm: Niềm tin khiến người ta muốn đáng tin; phẩm giá được tự củng cố qua hành vi.
2.3. Những ví dụ đời thường
Khu phố có tổ tự quản: chỉ với lịch quét rác chung, quỹ đèn đường minh bạch, nhóm chat báo tin kịp thời – trật tự cải thiện thấy rõ.
Trường học tin tưởng học sinh: trao quyền tự quản, để học sinh xây “quy tắc lớp” → tỉ lệ vi phạm giảm, tinh thần gắn kết tăng.
CHƯƠNG 27: Niềm Tin Cộng Đồng Là Ánh Sáng, Ích Kỷ Là Bóng Tối
Tác giả: Henry Le
MỞ ĐẦU: TỪ MỘT CÁI BẮT TAY ĐẾN NGỌN HẢI ĐĂNG XÃ HỘI
Khi một đứa trẻ ngước nhìn người lớn, điều nó học đầu tiên không phải là chữ, cũng không phải là phép tính; điều nó học – đôi khi vô thức – chính là có thể tin ai. Từ một cái nhìn ấm áp, một lời hứa được giữ, một cái bắt tay ngay thẳng… niềm tin nảy mầm. Khi mầm ấy đủ lớn, cộng đồng bừng sáng: con người dám mở cửa, dám hợp tác, dám hiến tặng, dám mơ những giấc mơ chung.
Ngược lại, nơi nào niềm tin bị bào mòn bởi dối trá và ích kỷ, nơi đó ánh sáng lụi tắt: người người dựng tường, đóng cổng, khóa tim. Sự ngờ vực chồng lên như sương độc, bóp nghẹt những nụ chồi tương lai. Bởi vậy, niềm tin cộng đồng không chỉ là tình cảm mềm yếu; nó là hạ tầng đạo đức của xã hội, là thứ “hạ tầng vô hình” nâng đỡ mọi hạ tầng hữu hình: từ thị trường, giáo dục, khoa học, cho đến nghệ thuật và văn minh.
Chương này bàn về vì sao niềm tin là ánh sáng mở đường, vì sao ích kỷ là bóng tối nuốt chửng, và làm thế nào mỗi chúng ta – chỉ với đôi tay nhỏ bé – có thể châm thêm ánh lửa cho làng xóm, cơ quan, thành phố, quốc gia.
PHẦN I: HIỂU ĐÚNG VỀ NIỀM TIN CỘNG ĐỒNG VÀ ÍCH KỶ
1.1. Niềm tin cộng đồng là gì?
Niềm tin là kỳ vọng tích cực vào người khác và vào các thiết chế (gia đình, trường học, doanh nghiệp, chính quyền).
Niềm tin cộng đồng là khi kỳ vọng ấy lan tỏa, trở thành “quy ước ngầm”: người ta tin rằng “đa số người xung quanh sẽ cư xử tử tế, hợp tác và công bằng”.
Niềm tin không mù quáng; nó đi cùng ký ức (những trải nghiệm đã diễn ra) và kỷ luật (cơ chế gìn giữ lời hứa).
1.2. Ích kỷ là gì?
Ích kỷ không chỉ là nghĩ cho mình; nó là đặt cái tôi lên trên lợi ích chính đáng của người khác và lợi ích chung, sẵn sàng bẻ cong sự thật, quy tắc, và làm tổn thương cộng đồng.
Ích kỷ là khước từ liên đới – từ chối thừa nhận rằng số phận của ta gắn với người khác.
1.3. Cơ chế tâm lý – xã hội
Niềm tin nảy sinh khi con người trải nghiệm công bằng (cùng luật chơi, cùng cơ hội, cùng trách nhiệm) và thấy kết quả của hợp tác.
Ích kỷ bùng phát khi xuất hiện cảm giác khan hiếm (sợ mất phần), thiếu minh bạch (không biết thực hư), và thiếu trừng phạt hợp lý (vi phạm không bị xử lý).
PHẦN II: NIỀM TIN – VỐN XÃ HỘI TẠO RA ÁNH SÁNG
2.1. Sinh ra của “vốn xã hội”
Tài chính, nhân lực, đất đai… chưa đủ; nhiều nơi giàu tài nguyên nhưng nghèo niềm tin nên không dựng nổi tương lai. Ngược lại, cộng đồng có niềm tin sẽ sinh ra “vốn xã hội”: khả năng phối hợp nhanh, rẻ, bền.
2.2. Bốn ánh sáng của niềm tin
Giảm ma sát giao dịch: Khi tin nhau, lời nói thay cho trăm văn bản; tốc độ tăng, chi phí giảm.
Kích hoạt sáng tạo: Môi trường tin cậy là “vùng an toàn tâm lý”; con người dám thử – sai – học.
Tăng sức đề kháng: Cộng đồng tin nhau thích nghi trước khủng hoảng tốt hơn: thiên tai, dịch bệnh, suy thoái.
Nuôi dưỡng nhân phẩm: Niềm tin khiến người ta muốn đáng tin; phẩm giá được tự củng cố qua hành vi.
2.3. Những ví dụ đời thường
Khu phố có tổ tự quản: chỉ với lịch quét rác chung, quỹ đèn đường minh bạch, nhóm chat báo tin kịp thời – trật tự cải thiện thấy rõ.
Trường học tin tưởng học sinh: trao quyền tự quản, để học sinh xây “quy tắc lớp” → tỉ lệ vi phạm giảm, tinh thần gắn kết tăng.
HNI 27/8:
📖 CHƯƠNG 27: Niềm Tin Cộng Đồng Là Ánh Sáng, Ích Kỷ Là Bóng Tối
Tác giả: Henry Le
MỞ ĐẦU: TỪ MỘT CÁI BẮT TAY ĐẾN NGỌN HẢI ĐĂNG XÃ HỘI
Khi một đứa trẻ ngước nhìn người lớn, điều nó học đầu tiên không phải là chữ, cũng không phải là phép tính; điều nó học – đôi khi vô thức – chính là có thể tin ai. Từ một cái nhìn ấm áp, một lời hứa được giữ, một cái bắt tay ngay thẳng… niềm tin nảy mầm. Khi mầm ấy đủ lớn, cộng đồng bừng sáng: con người dám mở cửa, dám hợp tác, dám hiến tặng, dám mơ những giấc mơ chung.
Ngược lại, nơi nào niềm tin bị bào mòn bởi dối trá và ích kỷ, nơi đó ánh sáng lụi tắt: người người dựng tường, đóng cổng, khóa tim. Sự ngờ vực chồng lên như sương độc, bóp nghẹt những nụ chồi tương lai. Bởi vậy, niềm tin cộng đồng không chỉ là tình cảm mềm yếu; nó là hạ tầng đạo đức của xã hội, là thứ “hạ tầng vô hình” nâng đỡ mọi hạ tầng hữu hình: từ thị trường, giáo dục, khoa học, cho đến nghệ thuật và văn minh.
Chương này bàn về vì sao niềm tin là ánh sáng mở đường, vì sao ích kỷ là bóng tối nuốt chửng, và làm thế nào mỗi chúng ta – chỉ với đôi tay nhỏ bé – có thể châm thêm ánh lửa cho làng xóm, cơ quan, thành phố, quốc gia.
PHẦN I: HIỂU ĐÚNG VỀ NIỀM TIN CỘNG ĐỒNG VÀ ÍCH KỶ
1.1. Niềm tin cộng đồng là gì?
Niềm tin là kỳ vọng tích cực vào người khác và vào các thiết chế (gia đình, trường học, doanh nghiệp, chính quyền).
Niềm tin cộng đồng là khi kỳ vọng ấy lan tỏa, trở thành “quy ước ngầm”: người ta tin rằng “đa số người xung quanh sẽ cư xử tử tế, hợp tác và công bằng”.
Niềm tin không mù quáng; nó đi cùng ký ức (những trải nghiệm đã diễn ra) và kỷ luật (cơ chế gìn giữ lời hứa).
1.2. Ích kỷ là gì?
Ích kỷ không chỉ là nghĩ cho mình; nó là đặt cái tôi lên trên lợi ích chính đáng của người khác và lợi ích chung, sẵn sàng bẻ cong sự thật, quy tắc, và làm tổn thương cộng đồng.
Ích kỷ là khước từ liên đới – từ chối thừa nhận rằng số phận của ta gắn với người khác.
1.3. Cơ chế tâm lý – xã hội
Niềm tin nảy sinh khi con người trải nghiệm công bằng (cùng luật chơi, cùng cơ hội, cùng trách nhiệm) và thấy kết quả của hợp tác.
Ích kỷ bùng phát khi xuất hiện cảm giác khan hiếm (sợ mất phần), thiếu minh bạch (không biết thực hư), và thiếu trừng phạt hợp lý (vi phạm không bị xử lý).
PHẦN II: NIỀM TIN – VỐN XÃ HỘI TẠO RA ÁNH SÁNG
2.1. Sinh ra của “vốn xã hội”
Tài chính, nhân lực, đất đai… chưa đủ; nhiều nơi giàu tài nguyên nhưng nghèo niềm tin nên không dựng nổi tương lai. Ngược lại, cộng đồng có niềm tin sẽ sinh ra “vốn xã hội”: khả năng phối hợp nhanh, rẻ, bền.
2.2. Bốn ánh sáng của niềm tin
Giảm ma sát giao dịch: Khi tin nhau, lời nói thay cho trăm văn bản; tốc độ tăng, chi phí giảm.
Kích hoạt sáng tạo: Môi trường tin cậy là “vùng an toàn tâm lý”; con người dám thử – sai – học.
Tăng sức đề kháng: Cộng đồng tin nhau thích nghi trước khủng hoảng tốt hơn: thiên tai, dịch bệnh, suy thoái.
Nuôi dưỡng nhân phẩm: Niềm tin khiến người ta muốn đáng tin; phẩm giá được tự củng cố qua hành vi.
2.3. Những ví dụ đời thường
Khu phố có tổ tự quản: chỉ với lịch quét rác chung, quỹ đèn đường minh bạch, nhóm chat báo tin kịp thời – trật tự cải thiện thấy rõ.
Trường học tin tưởng học sinh: trao quyền tự quản, để học sinh xây “quy tắc lớp” → tỉ lệ vi phạm giảm, tinh thần gắn kết tăng.
Vietnam