HNI 27/9 - B37. 💥💥💥💥💎PHẦN II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN (Chương 11 – 25) 🌺 CHƯƠNG 11. NGHỆ THUẬT ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN VĂN HỌC 1. MỞ ĐẦU: Đọc văn không chỉ để đọc chữ Đọc một văn bản văn học không giống như đọc một tờ báo, một bản tin hay một báo cáo khoa học. Văn chương không chỉ mang chữ nghĩa mà còn chất chứa linh hồn, cảm xúc, tư tưởng và tâm trạng của tác giả. Nếu chỉ dừng lại ở việc đọc chữ, ta sẽ thấy văn bản như một bức tranh phẳng. Nhưng nếu biết đọc sâu, ta sẽ thấy văn học như một cánh cửa mở ra thế giới của người khác, đồng thời soi chiếu vào chính bản thân mình. Đọc – hiểu văn học chính là một nghệ thuật: nghệ thuật lắng nghe, nghệ thuật cảm nhận, và nghệ thuật đối thoại giữa người đọc với tác giả qua văn bản. 2. Nghệ thuật đọc: Nền tảng đầu tiên của hiểu 2.1. Đọc như thế nào? Đọc văn bản văn học không thể vội vàng. Người đọc cần đi qua ba tầng: Đọc chữ: nhận diện ngôn từ, câu chữ, cốt truyện. Đọc nghĩa: giải thích thông tin, hiểu câu chuyện, hình tượng, mạch cảm xúc. Đọc tầng sâu: khám phá biểu tượng, ẩn dụ, triết lý, tư tưởng mà tác giả gửi gắm. 2.2. Đọc bằng nhiều giác quan Đọc văn học cần huy động cả trí tuệ, cảm xúc và trực giác. Một câu thơ không chỉ để “hiểu” mà còn để “nghe” nhạc điệu, để “thấy” hình ảnh, để “cảm” nhịp rung trong tâm hồn. 2.3. Đọc lặp lại Không có văn bản lớn nào chỉ cần đọc một lần. Đọc lần đầu để nắm cốt truyện, lần thứ hai để hiểu nhân vật, lần thứ ba để chiêm nghiệm tư tưởng. Mỗi lần đọc là một tầng mở rộng. 3. Nghệ thuật hiểu: Đi từ bề mặt đến chiều sâu 3.1. Hiểu nghĩa tường minh Ở lớp bề mặt, người đọc giải mã câu chuyện: nhân vật nào, tình huống nào, diễn biến ra sao. Đây là mức độ tối thiểu nhưng bắt buộc. 3.2. Hiểu nghĩa hàm ẩn Văn học luôn có những khoảng trống. Tác giả không nói hết, để người đọc tưởng tượng và đồng sáng tạo. Ví dụ, Nguyễn Du không miêu tả hết nội tâm Kiều, nhưng mỗi câu thơ lại mở ra một “vực sâu” cảm xúc. Người đọc phải lắng nghe chính sự im lặng của văn bản. 3.3. Hiểu nghĩa biểu tượng Một cánh hoa rơi, một tiếng chi