HNI 27/10 - CHƯƠNG 5: KHI CON NGƯỜI QUÊN TRỜI – ĐẠO ĐỨC BẮT ĐẦU SUY THOÁI
1. GỐC CỦA ĐẠO ĐỨC NẰM TRONG TRỜI
Từ ngàn xưa, mọi nền văn minh lớn đều khởi đầu bằng niềm kính ngưỡng đối với Trời – với một trật tự tối cao, vượt lên trên cái tôi nhỏ bé của con người. Người xưa gọi đó là Thiên đạo – đạo của Trời, là quy luật vận hành vô hình nhưng bất biến chi phối vạn vật. Từ Thiên đạo ấy mà hình thành Nhân đạo, là đạo làm người, là chuẩn mực đạo đức để mỗi cá nhân sống hài hòa với cộng đồng và với chính lương tâm mình.
Khi con người còn biết nhìn lên Trời mà soi lại lòng mình, đạo đức vẫn còn sáng. Khi họ biết sợ Trời, họ không dám làm điều trái với lẽ tự nhiên. Khi họ biết yêu Trời, họ biết thương người. Nhưng khi Trời bị quên lãng – khi con người cho rằng mình là trung tâm, rằng tri thức và quyền lực của mình có thể thay thế Thiên ý – thì cũng là lúc đạo đức bắt đầu rạn vỡ.
Quên Trời, tức là quên gốc. Mà đã quên gốc, thì cội đạo đức không còn nơi bám. Giống như cây mất rễ, càng tươi tốt bên ngoài bao nhiêu, lại càng mục ruỗng từ bên trong bấy nhiêu. Những giá trị đạo đức, nếu không dựa trên nền tảng của Thiên lý, chỉ là lớp vỏ hình thức, sẵn sàng sụp đổ khi lợi ích, dục vọng và quyền lực trỗi dậy.
2. Khi con người tự phong mình là “Thượng đế”
Kỷ nguyên hiện đại đem lại cho con người quyền năng chưa từng có: chinh phục tự nhiên, điều khiển vật chất, can thiệp vào gen, vào trí tuệ nhân tạo, vào cả sự sống và cái chết. Nhưng càng mạnh về kỹ thuật, con người càng yếu về đạo đức. Họ tưởng rằng mình đã “biết hết”, rằng Trời chỉ là khái niệm cổ lỗ trong thời đại của khoa học.
Thế nhưng, chính lúc con người tự cho mình là “Thượng đế”, là khi họ đánh mất vị trí thật của mình trong vũ trụ. Họ quên rằng trí tuệ của họ, dù siêu việt đến đâu, cũng chỉ là một mảnh nhỏ trong tấm gương phản chiếu của Thiên trí. Khi cắt đứt sợi dây nối với Trời, tâm con người không còn biết sợ, không còn biết xấu hổ. Từ đó, đạo đức bị thay thế bằng kỹ năng, lòng nhân bị thay thế bằng lợi ích, và tình
1. GỐC CỦA ĐẠO ĐỨC NẰM TRONG TRỜI
Từ ngàn xưa, mọi nền văn minh lớn đều khởi đầu bằng niềm kính ngưỡng đối với Trời – với một trật tự tối cao, vượt lên trên cái tôi nhỏ bé của con người. Người xưa gọi đó là Thiên đạo – đạo của Trời, là quy luật vận hành vô hình nhưng bất biến chi phối vạn vật. Từ Thiên đạo ấy mà hình thành Nhân đạo, là đạo làm người, là chuẩn mực đạo đức để mỗi cá nhân sống hài hòa với cộng đồng và với chính lương tâm mình.
Khi con người còn biết nhìn lên Trời mà soi lại lòng mình, đạo đức vẫn còn sáng. Khi họ biết sợ Trời, họ không dám làm điều trái với lẽ tự nhiên. Khi họ biết yêu Trời, họ biết thương người. Nhưng khi Trời bị quên lãng – khi con người cho rằng mình là trung tâm, rằng tri thức và quyền lực của mình có thể thay thế Thiên ý – thì cũng là lúc đạo đức bắt đầu rạn vỡ.
Quên Trời, tức là quên gốc. Mà đã quên gốc, thì cội đạo đức không còn nơi bám. Giống như cây mất rễ, càng tươi tốt bên ngoài bao nhiêu, lại càng mục ruỗng từ bên trong bấy nhiêu. Những giá trị đạo đức, nếu không dựa trên nền tảng của Thiên lý, chỉ là lớp vỏ hình thức, sẵn sàng sụp đổ khi lợi ích, dục vọng và quyền lực trỗi dậy.
2. Khi con người tự phong mình là “Thượng đế”
Kỷ nguyên hiện đại đem lại cho con người quyền năng chưa từng có: chinh phục tự nhiên, điều khiển vật chất, can thiệp vào gen, vào trí tuệ nhân tạo, vào cả sự sống và cái chết. Nhưng càng mạnh về kỹ thuật, con người càng yếu về đạo đức. Họ tưởng rằng mình đã “biết hết”, rằng Trời chỉ là khái niệm cổ lỗ trong thời đại của khoa học.
Thế nhưng, chính lúc con người tự cho mình là “Thượng đế”, là khi họ đánh mất vị trí thật của mình trong vũ trụ. Họ quên rằng trí tuệ của họ, dù siêu việt đến đâu, cũng chỉ là một mảnh nhỏ trong tấm gương phản chiếu của Thiên trí. Khi cắt đứt sợi dây nối với Trời, tâm con người không còn biết sợ, không còn biết xấu hổ. Từ đó, đạo đức bị thay thế bằng kỹ năng, lòng nhân bị thay thế bằng lợi ích, và tình
HNI 27/10 - CHƯƠNG 5: KHI CON NGƯỜI QUÊN TRỜI – ĐẠO ĐỨC BẮT ĐẦU SUY THOÁI
1. GỐC CỦA ĐẠO ĐỨC NẰM TRONG TRỜI
Từ ngàn xưa, mọi nền văn minh lớn đều khởi đầu bằng niềm kính ngưỡng đối với Trời – với một trật tự tối cao, vượt lên trên cái tôi nhỏ bé của con người. Người xưa gọi đó là Thiên đạo – đạo của Trời, là quy luật vận hành vô hình nhưng bất biến chi phối vạn vật. Từ Thiên đạo ấy mà hình thành Nhân đạo, là đạo làm người, là chuẩn mực đạo đức để mỗi cá nhân sống hài hòa với cộng đồng và với chính lương tâm mình.
Khi con người còn biết nhìn lên Trời mà soi lại lòng mình, đạo đức vẫn còn sáng. Khi họ biết sợ Trời, họ không dám làm điều trái với lẽ tự nhiên. Khi họ biết yêu Trời, họ biết thương người. Nhưng khi Trời bị quên lãng – khi con người cho rằng mình là trung tâm, rằng tri thức và quyền lực của mình có thể thay thế Thiên ý – thì cũng là lúc đạo đức bắt đầu rạn vỡ.
Quên Trời, tức là quên gốc. Mà đã quên gốc, thì cội đạo đức không còn nơi bám. Giống như cây mất rễ, càng tươi tốt bên ngoài bao nhiêu, lại càng mục ruỗng từ bên trong bấy nhiêu. Những giá trị đạo đức, nếu không dựa trên nền tảng của Thiên lý, chỉ là lớp vỏ hình thức, sẵn sàng sụp đổ khi lợi ích, dục vọng và quyền lực trỗi dậy.
2. Khi con người tự phong mình là “Thượng đế”
Kỷ nguyên hiện đại đem lại cho con người quyền năng chưa từng có: chinh phục tự nhiên, điều khiển vật chất, can thiệp vào gen, vào trí tuệ nhân tạo, vào cả sự sống và cái chết. Nhưng càng mạnh về kỹ thuật, con người càng yếu về đạo đức. Họ tưởng rằng mình đã “biết hết”, rằng Trời chỉ là khái niệm cổ lỗ trong thời đại của khoa học.
Thế nhưng, chính lúc con người tự cho mình là “Thượng đế”, là khi họ đánh mất vị trí thật của mình trong vũ trụ. Họ quên rằng trí tuệ của họ, dù siêu việt đến đâu, cũng chỉ là một mảnh nhỏ trong tấm gương phản chiếu của Thiên trí. Khi cắt đứt sợi dây nối với Trời, tâm con người không còn biết sợ, không còn biết xấu hổ. Từ đó, đạo đức bị thay thế bằng kỹ năng, lòng nhân bị thay thế bằng lợi ích, và tình
English