HNI 6/11: 📕Bài thơ Chương 13: ĐẠO ĐỨC PHƯƠNG TÂY – TỪ TÔN GIÁO ĐẾN TRIẾT HỌC HIỆN SINH Thuở xa xưa nơi đất phương Tây, Ánh thánh giá soi lối con người lầm lạc, Từ Kinh Thánh, đạo đức nảy mầm trong ý niệm, Trời và người cách nhau bởi đức tin sâu thẳm. Moses khắc mười điều răn trên đá, Người phương Tây học sống trong khuôn phép thiêng liêng, Từ lòng sợ Trời mà sinh ra lòng thiện, Từ sự chuộc tội mà hóa giải nhân tâm. Đức Kitô mang tình yêu bao dung, Dạy nhân thế bằng máu và nước mắt, Kẻ ác có thể hồi tâm cứu chuộc, Người thiện sống với lòng tin kiên định. Qua dòng thời gian, triết học thay tiếng hát, Aquinas luận đạo giữa ánh sáng lý trí, Khi Descartes nói: “Ta tư duy, nên ta tồn tại”, Đạo đức bước vào cõi người – tự thức. Nietzsche đến, phá tan mọi thần tượng, Hỏi nhân gian: “Thượng Đế đã chết chưa?” Ông không giết Chúa, mà thức tỉnh nhân tri, Khi con người phải gánh lấy trách nhiệm của chính mình. Sartre, Camus đi qua mùa tuyết trắng, Nói về hiện sinh, về kiếp sống cô đơn, Con người tự do, nhưng tự do là gánh nặng, Không còn Trời – ta phải tự làm Trời của ta. Đạo đức không còn do thần linh ban xuống, Mà do trái tim biết chọn giữa vô minh và ánh sáng, Người sống thật, sống vì ý nghĩa mình tạo, Chính là đạo đức giữa cõi đời trần tục. Phương Tây đi từ sợ Trời đến hiểu mình, Từ cầu nguyện đến triết lý nhân sinh, Đạo đức trở thành tiếng gọi của nội tâm tỉnh thức, Không chỉ tuân lệnh – mà dấn thân vì lẽ sống. Từ nhà thờ đến viện nghiên cứu, Từ Kinh Thánh đến “Tồn tại và Hư vô”, Một hành trình dài của linh hồn và lý trí, Kết nối Trời – Người bằng tự do và trách nhiệm. Dẫu cách Đông phương bởi biển lớn mênh mông, Nhưng lẽ Thiện – Ác vẫn chung một nguồn chảy, Đạo đức phương Tây không dừng nơi niềm tin, Mà hóa thành ngọn đuốc soi lòng thế kỷ.