HNI 9/11 - B33 💎PHẦN II – VĂN HÓA THUẬN ĐẠO 💎 CHƯƠNG 10 : VĂN HOÁ THUẬN THIÊN TRONG CÁC TRIỀU ĐẠI LÝ – TRẦN – LÊ Trong dòng chảy dài của lịch sử dân tộc Việt, có những thời kỳ mà văn hóa không chỉ là tấm áo bên ngoài của xã hội, mà trở thành linh hồn dẫn đạo cho cả quốc gia. Đó là thời Lý, Trần, Lê – ba triều đại huy hoàng mà người xưa gọi là “thời đạo sáng, dân thuận, nước thịnh”. Bởi trong suốt mấy thế kỷ ấy, văn hóa Việt Nam được xây dựng trên nền tảng của Đạo Trời – thuận Thiên, nghĩa là sống và trị nước trong sự hòa hợp giữa Trời – Đất – Người. Văn hóa “thuận Thiên” không phải chỉ là những nghi lễ thờ cúng hay tôn giáo tín ngưỡng, mà là một hệ giá trị sống, một triết lý chính trị – đạo đức – nhân sinh mà mỗi triều đại ấy đều lấy làm gốc rễ cho quốc pháp, giáo dục và văn minh. Trong cội nguồn ấy, con người Việt không xem mình là kẻ đối kháng với tự nhiên, mà là một phần trong vận hành của Đạo Trời. Sống thuận là an, nghịch là suy, đó chính là tinh thần xuyên suốt trong suốt mấy trăm năm vàng son của dân tộc. I. Triều Lý – Thời đại khai sáng của Đạo và Văn Khi Lý Công Uẩn lên ngôi, dời đô ra Thăng Long, ấy là một quyết định vừa mang tầm chiến lược chính trị, vừa mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Bức Chiếu dời đô không chỉ là bản tuyên ngôn lập quốc mới, mà còn là lời khẳng định rằng mọi việc hưng suy của quốc gia đều phải “thuận thiên mệnh”. Từng chữ trong chiếu đều toát lên tinh thần của một minh quân hiểu Đạo, biết rằng muốn nước thịnh thì phải “được lòng trời, lòng người, và hợp thế đất”. Triều Lý là triều đại đặt nền móng cho văn hóa Việt đi theo hướng hòa đạo – dung hợp – từ bi. Phật giáo được xem là quốc giáo, không phải để xây chùa cho nhiều, mà là để gieo đạo lý nhân ái vào lòng dân. Từ vua Lý Thái Tổ, Lý Thánh Tông đến Lý Nhân Tông, đều là những người hiểu rằng sức mạnh của một quốc gia không chỉ nằm ở quân đội hay kho tàng, mà nằm trong đạo đức của con người. Dưới thời Lý, giáo dục mở rộng, nghệ thuật điêu khắc – kiến trúc đạt đến đỉnh cao. Tượng Phật A Di Đà