HNI 9/11 - B35 CHƯƠNG 12 :
KHI VĂN HÓA PHỤC VỤ QUYỀN LỰC THAY VÌ PHỤC VỤ DÂN
I. MỞ ĐẦU – KHI NGỌN ĐÈN VĂN HÓA LỆCH HƯỚNG
Văn hóa vốn sinh ra để soi sáng con người, nuôi dưỡng lòng dân, hướng trí tuệ về Thiên Đạo. Nhưng có những thời kỳ, ngọn đèn ấy bị xoay lệch khỏi lẽ phải, không còn chiếu sáng cho dân mà lại phản chiếu quyền lực, tô vẽ cho những ngai vàng, những chiếc ghế, những bộ mặt chính trị. Khi ấy, văn hóa – vốn là linh hồn của dân tộc – trở thành công cụ, bị bóp méo, bị chiếm dụng, bị khoác lên lớp áo hào nhoáng của “chính danh” nhưng bên trong là bóng tối của lợi ích và sợ hãi.
Ngày văn hóa thôi phục vụ nhân dân, cũng là ngày Đạo mất gốc. Khi Đạo không còn soi, Văn hóa trở thành tấm gương phản chiếu sự giả trá – nơi những lời nói đẹp đẽ che khuất hành động xấu xa.
“Đạo là gốc, Văn là hoa.
Hoa không còn hương, người mê hương giả.”
Lịch sử Việt Nam từng chứng kiến những giai đoạn như thế. Khi triều đình xa dân, khi sĩ phu quên lòng trung thực, khi văn nhân cầm bút để nịnh vua, khi học giả dạy chữ để dạy phục tùng, thì văn hóa không còn là linh khí của đất nước nữa – nó thành một thứ “công cụ trị an”, trói buộc tâm linh con người trong khuôn phép của sợ hãi và dối trá.
II. KHI QUYỀN LỰC CHIẾM ĐOẠT LINH HỒN CỦA VĂN HÓA
Quyền lực vốn chỉ nên là phương tiện để bảo vệ dân. Nhưng khi quyền lực trở thành cứu cánh, nó cần đến văn hóa như một công cụ hợp thức hóa sự tồn tại của mình. Từ đó, sinh ra cái gọi là “văn hóa phục vụ quyền lực”.
Đó là khi nghệ thuật không còn phản ánh sự thật, mà phản chiếu hình ảnh của những người đang nắm quyền. Đó là khi nhà thơ phải cân nhắc từng chữ vì sợ động chạm, khi học giả không dám nói trái ý triều đình, khi kẻ trung thực bị gán cho tội “kẻ phản nghịch”.
Nguyễn Trãi từng than: “Trung ngôn nghịch nhĩ, nhi hữu ích ư hành.”
(Lời trung thường trái tai, nhưng lại có ích cho hành động.)
Thế nhưng trong xã hội mà quyền lực chiếm đoạt văn hóa, lời trung chẳng còn được nghe, mà chỉ những lời thuận tai được ban thưởng. Khi đó, người ta bắt đầu
KHI VĂN HÓA PHỤC VỤ QUYỀN LỰC THAY VÌ PHỤC VỤ DÂN
I. MỞ ĐẦU – KHI NGỌN ĐÈN VĂN HÓA LỆCH HƯỚNG
Văn hóa vốn sinh ra để soi sáng con người, nuôi dưỡng lòng dân, hướng trí tuệ về Thiên Đạo. Nhưng có những thời kỳ, ngọn đèn ấy bị xoay lệch khỏi lẽ phải, không còn chiếu sáng cho dân mà lại phản chiếu quyền lực, tô vẽ cho những ngai vàng, những chiếc ghế, những bộ mặt chính trị. Khi ấy, văn hóa – vốn là linh hồn của dân tộc – trở thành công cụ, bị bóp méo, bị chiếm dụng, bị khoác lên lớp áo hào nhoáng của “chính danh” nhưng bên trong là bóng tối của lợi ích và sợ hãi.
Ngày văn hóa thôi phục vụ nhân dân, cũng là ngày Đạo mất gốc. Khi Đạo không còn soi, Văn hóa trở thành tấm gương phản chiếu sự giả trá – nơi những lời nói đẹp đẽ che khuất hành động xấu xa.
“Đạo là gốc, Văn là hoa.
Hoa không còn hương, người mê hương giả.”
Lịch sử Việt Nam từng chứng kiến những giai đoạn như thế. Khi triều đình xa dân, khi sĩ phu quên lòng trung thực, khi văn nhân cầm bút để nịnh vua, khi học giả dạy chữ để dạy phục tùng, thì văn hóa không còn là linh khí của đất nước nữa – nó thành một thứ “công cụ trị an”, trói buộc tâm linh con người trong khuôn phép của sợ hãi và dối trá.
II. KHI QUYỀN LỰC CHIẾM ĐOẠT LINH HỒN CỦA VĂN HÓA
Quyền lực vốn chỉ nên là phương tiện để bảo vệ dân. Nhưng khi quyền lực trở thành cứu cánh, nó cần đến văn hóa như một công cụ hợp thức hóa sự tồn tại của mình. Từ đó, sinh ra cái gọi là “văn hóa phục vụ quyền lực”.
Đó là khi nghệ thuật không còn phản ánh sự thật, mà phản chiếu hình ảnh của những người đang nắm quyền. Đó là khi nhà thơ phải cân nhắc từng chữ vì sợ động chạm, khi học giả không dám nói trái ý triều đình, khi kẻ trung thực bị gán cho tội “kẻ phản nghịch”.
Nguyễn Trãi từng than: “Trung ngôn nghịch nhĩ, nhi hữu ích ư hành.”
(Lời trung thường trái tai, nhưng lại có ích cho hành động.)
Thế nhưng trong xã hội mà quyền lực chiếm đoạt văn hóa, lời trung chẳng còn được nghe, mà chỉ những lời thuận tai được ban thưởng. Khi đó, người ta bắt đầu
HNI 9/11 - B35 🌺 CHƯƠNG 12 :
KHI VĂN HÓA PHỤC VỤ QUYỀN LỰC THAY VÌ PHỤC VỤ DÂN
I. MỞ ĐẦU – KHI NGỌN ĐÈN VĂN HÓA LỆCH HƯỚNG
Văn hóa vốn sinh ra để soi sáng con người, nuôi dưỡng lòng dân, hướng trí tuệ về Thiên Đạo. Nhưng có những thời kỳ, ngọn đèn ấy bị xoay lệch khỏi lẽ phải, không còn chiếu sáng cho dân mà lại phản chiếu quyền lực, tô vẽ cho những ngai vàng, những chiếc ghế, những bộ mặt chính trị. Khi ấy, văn hóa – vốn là linh hồn của dân tộc – trở thành công cụ, bị bóp méo, bị chiếm dụng, bị khoác lên lớp áo hào nhoáng của “chính danh” nhưng bên trong là bóng tối của lợi ích và sợ hãi.
Ngày văn hóa thôi phục vụ nhân dân, cũng là ngày Đạo mất gốc. Khi Đạo không còn soi, Văn hóa trở thành tấm gương phản chiếu sự giả trá – nơi những lời nói đẹp đẽ che khuất hành động xấu xa.
“Đạo là gốc, Văn là hoa.
Hoa không còn hương, người mê hương giả.”
Lịch sử Việt Nam từng chứng kiến những giai đoạn như thế. Khi triều đình xa dân, khi sĩ phu quên lòng trung thực, khi văn nhân cầm bút để nịnh vua, khi học giả dạy chữ để dạy phục tùng, thì văn hóa không còn là linh khí của đất nước nữa – nó thành một thứ “công cụ trị an”, trói buộc tâm linh con người trong khuôn phép của sợ hãi và dối trá.
II. KHI QUYỀN LỰC CHIẾM ĐOẠT LINH HỒN CỦA VĂN HÓA
Quyền lực vốn chỉ nên là phương tiện để bảo vệ dân. Nhưng khi quyền lực trở thành cứu cánh, nó cần đến văn hóa như một công cụ hợp thức hóa sự tồn tại của mình. Từ đó, sinh ra cái gọi là “văn hóa phục vụ quyền lực”.
Đó là khi nghệ thuật không còn phản ánh sự thật, mà phản chiếu hình ảnh của những người đang nắm quyền. Đó là khi nhà thơ phải cân nhắc từng chữ vì sợ động chạm, khi học giả không dám nói trái ý triều đình, khi kẻ trung thực bị gán cho tội “kẻ phản nghịch”.
Nguyễn Trãi từng than: “Trung ngôn nghịch nhĩ, nhi hữu ích ư hành.”
(Lời trung thường trái tai, nhưng lại có ích cho hành động.)
Thế nhưng trong xã hội mà quyền lực chiếm đoạt văn hóa, lời trung chẳng còn được nghe, mà chỉ những lời thuận tai được ban thưởng. Khi đó, người ta bắt đầu
English