HNI 16/12 - B15 CHƯƠNG 16 : XUNG ĐỘT TÔN GIÁO VÀ GỐC RỄ CỦA HIỂU LẦM
Khi nhắc đến lịch sử nhân loại, người ta thường nhắc đến chiến tranh, tranh chấp, chia rẽ và những cuộc xung đột kéo dài qua nhiều thế kỷ. Một phần không nhỏ trong những xung đột ấy lại mang danh nghĩa tôn giáo. Những “cuộc chiến của niềm tin” đã để lại vô vàn thương tổn: con người chém giết nhau vì điều mà đáng lẽ ra phải mang lại tình thương, bình an và sự khai sáng. Nghịch lý ấy không chỉ xuất hiện trong quá khứ mà vẫn còn âm ỉ trong hiện tại — dưới những hình thức tinh vi hơn, ẩn trong những lời kết tội lẫn nhau, thái độ bài xích, hoặc các tranh luận về tín điều và chân lý.
Tại sao tôn giáo — vốn là con đường hướng thiện — lại có thể trở thành nguồn gốc của hiểu lầm và xung đột?
Câu trả lời không nằm trong tôn giáo, mà nằm trong con người và cách con người hiểu về tôn giáo.
Tôn giáo, xét ở tầng thuần túy nhất, là một nỗ lực để giải thích bản chất tối hậu của vũ trụ và hành trình tiến hóa của linh hồn. Nhưng khi được chuyển hóa thành hệ thống tín điều, tổ chức, nghi lễ, tôn giáo bắt đầu mang theo dấu ấn của văn hóa, chính trị, lịch sử và tâm lý xã hội. Và chính những dấu ấn ấy — không phải tinh hoa cốt lõi — tạo nên sự khác biệt giữa các truyền thống.
1. Gốc rễ của hiểu lầm: Khi phương tiện bị nhầm thành cứu cánh
Nhìn lại mọi xung đột tôn giáo, ta sẽ thấy một điểm chung: con người đánh đồng hình tướng với chân lý.
Một nghi lễ, một biểu tượng, một câu kinh, một cách thực hành — vốn chỉ là phương tiện — được tuyệt đối hóa và xem như chân lý cuối cùng. Khi một nhóm người coi phương tiện của mình là “đúng nhất”, “thần thánh nhất”, “duy nhất dẫn đến cứu rỗi”, họ dễ dàng rơi vào ảo tưởng rằng mọi con đường khác đều sai lầm hoặc đe dọa niềm tin của họ.
Nhưng chân lý tâm linh không bao giờ bị giới hạn trong khuôn khổ nào. Chân lý giống như ánh sáng mặt trời: chiếu qua cửa sổ hình tròn thì hiện thành vệt tròn; chiếu qua cửa sổ hình vuông thì hiện thành hình vuông; còn bản chất của ánh sáng thì không mang hình
Khi nhắc đến lịch sử nhân loại, người ta thường nhắc đến chiến tranh, tranh chấp, chia rẽ và những cuộc xung đột kéo dài qua nhiều thế kỷ. Một phần không nhỏ trong những xung đột ấy lại mang danh nghĩa tôn giáo. Những “cuộc chiến của niềm tin” đã để lại vô vàn thương tổn: con người chém giết nhau vì điều mà đáng lẽ ra phải mang lại tình thương, bình an và sự khai sáng. Nghịch lý ấy không chỉ xuất hiện trong quá khứ mà vẫn còn âm ỉ trong hiện tại — dưới những hình thức tinh vi hơn, ẩn trong những lời kết tội lẫn nhau, thái độ bài xích, hoặc các tranh luận về tín điều và chân lý.
Tại sao tôn giáo — vốn là con đường hướng thiện — lại có thể trở thành nguồn gốc của hiểu lầm và xung đột?
Câu trả lời không nằm trong tôn giáo, mà nằm trong con người và cách con người hiểu về tôn giáo.
Tôn giáo, xét ở tầng thuần túy nhất, là một nỗ lực để giải thích bản chất tối hậu của vũ trụ và hành trình tiến hóa của linh hồn. Nhưng khi được chuyển hóa thành hệ thống tín điều, tổ chức, nghi lễ, tôn giáo bắt đầu mang theo dấu ấn của văn hóa, chính trị, lịch sử và tâm lý xã hội. Và chính những dấu ấn ấy — không phải tinh hoa cốt lõi — tạo nên sự khác biệt giữa các truyền thống.
1. Gốc rễ của hiểu lầm: Khi phương tiện bị nhầm thành cứu cánh
Nhìn lại mọi xung đột tôn giáo, ta sẽ thấy một điểm chung: con người đánh đồng hình tướng với chân lý.
Một nghi lễ, một biểu tượng, một câu kinh, một cách thực hành — vốn chỉ là phương tiện — được tuyệt đối hóa và xem như chân lý cuối cùng. Khi một nhóm người coi phương tiện của mình là “đúng nhất”, “thần thánh nhất”, “duy nhất dẫn đến cứu rỗi”, họ dễ dàng rơi vào ảo tưởng rằng mọi con đường khác đều sai lầm hoặc đe dọa niềm tin của họ.
Nhưng chân lý tâm linh không bao giờ bị giới hạn trong khuôn khổ nào. Chân lý giống như ánh sáng mặt trời: chiếu qua cửa sổ hình tròn thì hiện thành vệt tròn; chiếu qua cửa sổ hình vuông thì hiện thành hình vuông; còn bản chất của ánh sáng thì không mang hình
HNI 16/12 - B15 🌺CHƯƠNG 16 : XUNG ĐỘT TÔN GIÁO VÀ GỐC RỄ CỦA HIỂU LẦM
Khi nhắc đến lịch sử nhân loại, người ta thường nhắc đến chiến tranh, tranh chấp, chia rẽ và những cuộc xung đột kéo dài qua nhiều thế kỷ. Một phần không nhỏ trong những xung đột ấy lại mang danh nghĩa tôn giáo. Những “cuộc chiến của niềm tin” đã để lại vô vàn thương tổn: con người chém giết nhau vì điều mà đáng lẽ ra phải mang lại tình thương, bình an và sự khai sáng. Nghịch lý ấy không chỉ xuất hiện trong quá khứ mà vẫn còn âm ỉ trong hiện tại — dưới những hình thức tinh vi hơn, ẩn trong những lời kết tội lẫn nhau, thái độ bài xích, hoặc các tranh luận về tín điều và chân lý.
Tại sao tôn giáo — vốn là con đường hướng thiện — lại có thể trở thành nguồn gốc của hiểu lầm và xung đột?
Câu trả lời không nằm trong tôn giáo, mà nằm trong con người và cách con người hiểu về tôn giáo.
Tôn giáo, xét ở tầng thuần túy nhất, là một nỗ lực để giải thích bản chất tối hậu của vũ trụ và hành trình tiến hóa của linh hồn. Nhưng khi được chuyển hóa thành hệ thống tín điều, tổ chức, nghi lễ, tôn giáo bắt đầu mang theo dấu ấn của văn hóa, chính trị, lịch sử và tâm lý xã hội. Và chính những dấu ấn ấy — không phải tinh hoa cốt lõi — tạo nên sự khác biệt giữa các truyền thống.
1. Gốc rễ của hiểu lầm: Khi phương tiện bị nhầm thành cứu cánh
Nhìn lại mọi xung đột tôn giáo, ta sẽ thấy một điểm chung: con người đánh đồng hình tướng với chân lý.
Một nghi lễ, một biểu tượng, một câu kinh, một cách thực hành — vốn chỉ là phương tiện — được tuyệt đối hóa và xem như chân lý cuối cùng. Khi một nhóm người coi phương tiện của mình là “đúng nhất”, “thần thánh nhất”, “duy nhất dẫn đến cứu rỗi”, họ dễ dàng rơi vào ảo tưởng rằng mọi con đường khác đều sai lầm hoặc đe dọa niềm tin của họ.
Nhưng chân lý tâm linh không bao giờ bị giới hạn trong khuôn khổ nào. Chân lý giống như ánh sáng mặt trời: chiếu qua cửa sổ hình tròn thì hiện thành vệt tròn; chiếu qua cửa sổ hình vuông thì hiện thành hình vuông; còn bản chất của ánh sáng thì không mang hình
English