HNI 17/12: 🌺CHƯƠNG 2: ĐẠO VÀ LUẬT: SỰ VẬN HÀNH VÔ HÌNH TẠO NÊN TRẬT TỰ HỮU HÌNH Con người sống trong một thế giới hữu hình – nơi mọi sự vật, hiện tượng đều có hình tướng, có tên gọi, có ranh giới, có sự phân định rõ ràng. Nhưng điều vận hành, duy trì và kết nối những hình tướng ấy lại không nằm trong thế giới mà mắt thường có thể nhìn thấy. Cái mà con người chạm được chỉ là phần nổi của tảng băng vũ trụ; còn phần chìm – nơi chứa đựng mọi nguyên lý, mọi chiều rung động, mọi lực vận hành – chính là Đạo và Luật. Nói đến Đạo là nói đến nguồn gốc vận hành tối giản mà toàn năng; nói đến Luật là nói đến cách thức vận hành nhất quán, trật tự và không thiên lệch. Nếu Đạo là bản thể của trật tự vũ trụ, thì Luật là cơ chế gìn giữ và biểu hiện bản thể ấy trong muôn mặt đời sống. Khi hiểu được Đạo, con người nhìn thấu bản chất mọi sự. Khi hiểu được Luật, con người biết cách hành xử thuận với bản chất ấy để đạt an nhiên, an lạc và thịnh vượng. 1. Đạo – nguyên lý gốc của sự sống Từ thời cổ đại, khi chưa có sách vở, chưa có khoa học, chưa có những hệ thống tư tưởng phức tạp, con người đã cảm nhận rằng có một “cái gì đó” vận hành thế giới: bầu trời xoay chuyển, mặt trời mọc lặn, nước chảy về chỗ trũng, cây cối lớn lên, mùa màng nở rộ, con người sinh ra – già đi – chết đi… Tất cả diễn ra một cách tự nhiên, không cần mệnh lệnh, không cần ai điều khiển. Cái “tự nhiên” ấy chính là biểu hiện của Đạo. Đạo không có hình, không có tiếng, không có màu sắc, không thuộc về một tôn giáo, không phục vụ cho một niềm tin. Đạo đơn giản là nguyên lý gốc của mọi vận hành. Như dòng điện chạy trong dây dẫn: ta không thấy điện, nhưng ta thấy bóng đèn sáng. Đạo cũng vậy: ta không nhìn thấy nó, nhưng ta thấy tất cả những gì nó tạo ra. Trong tư tưởng của những bậc hiền triết, Đạo là: Nguồn của nguồn, là nơi mọi sự sinh ra và trở về. Tính trật tự tự nhiên của vũ trụ. Dòng chảy cân bằng luôn hướng đến sự điều hòa. Không mang thành kiến, không thiên vị, không cảm xúc. Không hình tướng, nhưng có thể cảm được qua sự an yên và sự thật.