HNI 17/12: 🌺CHƯƠNG 1: ĐỊNH NGHĨA ĐẠO TRỜI – BẢN THỂ VẬN HÀNH CỦA VŨ TRỤ VÀ NHÂN SINH Trong mọi nền văn minh, con người luôn khởi đầu bằng một câu hỏi lớn: Vũ trụ vận hành bằng nguyên lý nào? Đằng sau các hiện tượng biến đổi, sinh – diệt, thịnh – suy, hợp – tan… liệu có một trật tự sâu xa hơn, một dòng chảy nhất quán và bất biến? Người xưa gọi dòng chảy ấy bằng nhiều tên khác nhau: Đạo, Thiên lý, Chân pháp, Logos, Đại Nguyên, Đại Đạo. Nhưng cho đến nay, dù danh xưng có đổi thay, cốt lõi vẫn giữ nguyên: Đạo Trời chính là nguyên tắc nền tảng vận hành của vũ trụ và nhân sinh – một bản thể vừa huyền diệu, vừa gần gũi, vừa không thể nắm bắt bằng mắt thường, nhưng lại có mặt trong từng hơi thở, từng chu kỳ sống của mọi vật hữu hình và vô hình. 1. Đạo Trời – bản thể không hình tướng nhưng có mặt trong mọi hình tướng Đạo Trời không phải là một thực thể thần thánh mang dáng hình con người. Đạo cũng không phải một vị thần sáng thế đứng ngoài vũ trụ. Đạo Trời vượt lên mọi khuôn mẫu, vì nó là gốc rễ của mọi khuôn mẫu. Khi nhìn một hạt giống nảy mầm, ta thấy Đạo. Khi quan sát mặt trời mọc – lặn theo chu kỳ, ta thấy Đạo. Khi chứng kiến một đứa trẻ lớn lên, một cộng đồng thịnh vượng hay suy tàn, một nền văn minh hình thành rồi sụp đổ, ta cũng đang quan sát sự vận hành của Đạo Trời. Đạo Trời không thể sờ được, nhưng lại chi phối mọi điều có thể sờ được. Đạo không thể nhìn thấy, nhưng lại khiến mọi điều có thể nhìn thấy xuất hiện. Những nhà hiền triết cổ đại đã diễn tả Đạo bằng những câu nói tưởng như nghịch lý: “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị…” “Đạo lớn không lời.” “Đạo như dòng nước: mềm nhưng mạnh, khiêm nhưng thắng cứng.” Sự khó diễn tả này không phải vì Đạo xa lạ, mà vì Đạo quá rộng lớn để gói trọn bằng khái niệm. Một khái niệm có giới hạn, còn Đạo là vô hạn. 2. Đạo Trời – nguyên lý điều hòa vũ trụ