HNI 19/12 - B4 🌺 🌺CHƯƠNG 42: SỰ TỈNH THỨC DẪN CON NGƯỜI VƯỢT KHỎI GIỚI HẠN TÔN GIÁO Trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại, tôn giáo đã đóng vai trò như những ngọn đuốc đầu tiên soi sáng hành trình tinh thần của con người. Khi con người còn non trẻ trong nhận thức, còn run rẩy trước thiên nhiên, trước cái chết và sự vô thường, tôn giáo xuất hiện như một vòng tay che chở, một lời giải thích cho điều chưa hiểu, một khuôn mẫu đạo đức để con người không lạc lối. Không thể phủ nhận rằng nhờ tôn giáo, nhân loại đã học được yêu thương, kính sợ điều thiện, tránh xa điều ác, và nuôi dưỡng niềm hy vọng vượt lên khổ đau. Nhưng cũng giống như mọi phương tiện khác trong tiến trình tiến hóa, tôn giáo không phải là đích đến cuối cùng. Nó là chiếc thuyền đưa con người qua sông, chứ không phải bờ bên kia. Khi con người trưởng thành về nhận thức, khi ánh sáng tỉnh thức dần ló rạng trong nội tâm, thì việc bám chặt vào hình thức tôn giáo có thể trở thành một giới hạn, thay vì một sự giải phóng. Sự tỉnh thức, ở tầng sâu nhất, chính là khoảnh khắc con người nhận ra rằng: chân lý không nằm trong nhãn gọi, nghi lễ hay giáo điều, mà nằm trong chính sự sống đang thở bên trong mình. 1. Khi tôn giáo là khởi điểm, không phải kết thúc Mỗi tôn giáo ra đời đều mang trong mình một hạt nhân giác ngộ. Ở trung tâm của mọi giáo lý lớn đều có tình thương, sự thật, lòng từ bi, và lời mời gọi con người quay về với bản chất tốt đẹp của mình. Nhưng theo thời gian, khi giáo lý được hệ thống hóa, được truyền dạy qua nhiều thế hệ, thì hình thức dần dần che lấp tinh thần. Con người bắt đầu đồng nhất đức tin với nghi thức, đồng nhất chân lý với kinh sách, đồng nhất Thượng Đế hay Đạo với một hình ảnh cố định. Từ đó, tôn giáo – vốn sinh ra để giải phóng – lại vô tình trở thành một cấu trúc giới hạn. Nó chia con người thành “đúng – sai”, “ta – người”, “chính đạo – tà đạo”. Sự tỉnh thức không phủ nhận tôn giáo, nhưng nó đặt tôn giáo vào đúng vị trí của mình: là phương tiện, không phải cứu cánh. Khi con người tỉnh thức, h