HNI 17/10

🌺 CHƯƠNG 4.: BÀI HỌC TỪ CÁC TRIỀU ĐẠI HƯNG – VONG

1. Các triều đại phương Đông: Lý, Trần, Lê, Minh, Thanh… và bài học giữ – mất lòng dân

Trong lịch sử phương Đông, đặc biệt là tại khu vực Á Đông, quy luật hưng vong của các triều đại không bao giờ rời xa yếu tố lòng dân. Dù có quân đội hùng mạnh, có thành trì kiên cố, có thể mở rộng lãnh thổ qua nhiều cuộc chinh phạt, nhưng khi triều đình đánh mất sự tin tưởng và ủng hộ của nhân dân, thì ngày sụp đổ chỉ còn là vấn đề thời gian.

Nhìn vào lịch sử Việt Nam, triều Lý (1009–1225) được xem là một trong những giai đoạn huy hoàng. Vua Lý Thái Tổ sau khi dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long đã khẳng định một tầm nhìn chiến lược: đặt quốc gia vào vị thế trung tâm, thuận lợi cho giao thương, chính trị và văn hóa. Điều quan trọng là triều Lý luôn biết khoan thư sức dân, chăm lo đời sống, mở mang nông nghiệp, tôn trọng Phật giáo – vốn là đức tin gần gũi với quảng đại nhân dân. Chính sự đồng lòng ấy đã giúp nhà Lý xây dựng đất nước thịnh trị hơn hai thế kỷ.

Sang triều Trần (1225–1400), bài học về lòng dân lại càng rõ. Khi quân Nguyên – Mông, thế lực mạnh nhất thế giới lúc bấy giờ, ba lần đem quân xâm lược, chính nhờ tinh thần “sát thát” của nhân dân, nhờ sức mạnh “toàn dân vi binh” mà đất nước giữ vững được độc lập. Các vua Trần, như Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông, không chỉ là những nhà quân sự tài ba mà còn là những người biết khơi dậy sức mạnh tinh thần của dân tộc. Câu nói bất hủ của Trần Hưng Đạo: “Nếu bệ hạ muốn hàng, xin trước hết hãy chém đầu thần đi đã” hay lời khuyên “Khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc” của ông đã trở thành di sản muôn đời.

Triều Lê sơ dưới thời Lê Thái Tổ và đặc biệt là Lê Thánh Tông cũng chứng minh rằng, khi triều đình biết dựa vào dân, ban hành luật pháp minh bạch, dùng người tài đức, thì đất nước đạt đến đỉnh cao. Bộ luật Hồng Đức là minh chứng rõ ràng cho tư tưởng quản trị tiến bộ, bảo vệ quyền lợi của dân. Đó là thời kỳ nông nghiệp phát triển, văn hóa – giáo dục hưng thịnh