HNI 15-11

CHƯƠNG 13 : KHI LÒNG DÂN LY TÁN – TRIỀU ĐẠI LUNG LAY

Tác giả: Henry Lê – Lê Đình Hải

1. Dân tâm là nền móng của vương triều

Mọi triều đại, dù hùng mạnh đến đâu, đều đứng trên nền tảng là niềm tin của dân.

Tường thành có thể cao, quân đội có thể tinh nhuệ, ngân khố có thể dồi dào — nhưng khi lòng dân đã ly tán, thì tất cả những bức tường đó đều trở thành giấy mỏng trước gió bão lịch sử.

Một vị vua có thể cai trị bằng sắt và máu, nhưng không thể buộc trái tim con người phải phục. Bạo lực có thể làm người dân cúi đầu, song không thể khiến họ cúi lòng. Khi dân không còn tin, không còn hướng tâm về triều đình, thì quyền lực dù có hình thức nào cũng chỉ là vỏ rỗng không có hồn.

Đạo Trời có quy luật của nó: nước nâng thuyền và nước cũng lật thuyền. Dân chính là nước, vua là thuyền. Khi nước dâng hiền hòa, thuyền trôi êm ái; nhưng khi sóng lòng dân dậy, thuyền sẽ nghiêng, sẽ lật, sẽ tan.

Không có vương triều nào sụp đổ vì đói nghèo trước khi nó đánh mất lòng dân. Một dân tộc có thể nghèo, nhưng nếu lòng dân vẫn gắn kết, họ vẫn có thể dựng lại tất cả. Nhưng khi niềm tin tan vỡ, khi sự đoàn kết rạn nứt, thì dù vàng bạc đầy kho, ngai vàng vẫn run rẩy trên vực thẳm.

2. Biểu hiện của lòng dân ly tán

Lòng dân không tan rã trong một đêm. Nó rạn nứt dần dần, từ những điều tưởng như nhỏ bé: một chính sách bất công, một lời nói kiêu ngạo, một quyết định xem thường dân ý.

Ban đầu, người dân chỉ im lặng – đó là dấu hiệu đầu tiên của sự rời xa.

Im lặng không phải là phục tùng, mà là tuyệt vọng. Khi người dân không còn tin rằng tiếng nói của họ có giá trị, họ chọn im lặng. Và khi sự im lặng lan rộng, đó là dấu hiệu khởi đầu của sự diệt vong.

Sau đó, đến giai đoạn lãnh cảm – dân không còn tha thiết với quốc sự.

Những lễ hội triều đình rực rỡ trở nên vô nghĩa, những lời kêu gọi “đoàn kết” chỉ vang trong khoảng không trống rỗng. Dân nhìn triều đình như người xem kịch nhìn sân khấu: diễn đi, nói đi, chúng ta chỉ đứng ngoài.

Cuối cùng, khi sự lãnh cảm biến thành bất mãn, khi ti