HNI 6/12 

📕 CHƯƠNG 4 : VĂN HỌC DÂN GIAN

 – CỘI NGUỒN TRÍ TUỆ NHÂN DÂN

1. MỞ ĐẦU: VĂN HỌC NHÂN GIAN – KÝ ỨC TẬP THỂ CỦA DÂN TỘC

Văn học nhân gian là mạch nguồn khởi thủy của mọi nền văn học dân tộc. Trước khi có chữ viết, con người đã sáng tạo ra những áng văn bằng lời nói, lưu truyền qua trí nhớ và giọng hát. Ở đó, người dân lao động bình dị vừa là tác giả, vừa là người gìn giữ, vừa là công chúng thẩm thấu. Văn học nhân gian chính là tấm gương phản chiếu tâm hồn dân tộc, nơi ghi lại khát vọng, nỗi đau, niềm tin và trí tuệ của hàng triệu con người.

Nếu văn học viết thường gắn liền với tên tuổi của các tác giả, thì văn học dân gian lại thuộc về cộng đồng. Nó không phải của riêng ai, mà là sản phẩm chung của bao thế hệ, được trau chuốt, bồi đắp qua thời gian, trở thành những viên ngọc sáng trong kho tàng văn hóa Việt Nam.

2. Đặc trưng của văn học nhân gian

2.1. Tính tập thể

Văn học nhân gian được sáng tác bởi nhân dân, được lưu truyền trong nhân dân, và được chỉnh sửa bởi nhân dân. Từng câu ca dao, từng điệu hò đều có thể được thay đổi tùy theo vùng miền, hoàn cảnh, nhưng vẫn giữ được cốt lõi chung. Đây là sức mạnh tập thể – nơi trí tuệ của cộng đồng hòa quyện, tạo nên những tác phẩm vượt thời gian.

2.2. Tính truyền miệng

Không có giấy bút, người xưa đã dùng lời nói, tiếng hát để truyền từ đời này sang đời khác. Chính đặc điểm này làm văn học dân gian có nhịp điệu, vần luật dễ nhớ, dễ thuộc. Trẻ thơ nằm trong nôi nghe bà ru, người nông dân cấy lúa nghe tiếng hò, trai gái giao duyên bằng câu ca – tất cả đều nhờ sức sống mãnh liệt của truyền miệng.

2.3. Tính dị bản

Một tác phẩm dân gian không bao giờ có một bản duy nhất. Mỗi vùng đất, mỗi cộng đồng lại có cách thể hiện riêng, tạo nên các dị bản. Sự phong phú ấy phản ánh sức sống bền bỉ và sự thích ứng của văn học dân gian với từng hoàn cảnh lịch sử, văn hóa, địa lý.

2.4. Tính nghệ thuật gắn với đời sống

Văn học dân gian không xa rời đời sống mà gắn bó mật thiết với lao động, sản xuất, lễ hội, sinh hoạt cộng đồng. Nó vừa

Đọc thêm