HNI 26-10
CHƯƠNG 15: VĂN HỌC KHÁNG CHIẾN – THƠ CA CÁCH MẠNG

1. MỞ ĐẦU – THƠ CA TRONG BÃO LỬA LỊCH SỬ

Văn học Việt Nam thế kỷ XX ghi dấu một giai đoạn đặc biệt: hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đây là những năm tháng mà cả dân tộc dốc toàn lực cho độc lập, tự do. Trong bối cảnh ấy, thơ ca không chỉ là nghệ thuật, mà còn là vũ khí tinh thần, là tiếng gọi từ trái tim hàng triệu con người. Thơ ca kháng chiến đã trở thành “khí giới không tiếng nổ” nhưng sức mạnh thì vô cùng to lớn: nó khơi dậy niềm tin, hun đúc lòng yêu nước, động viên ý chí, và biến mỗi vần thơ thành ngọn lửa truyền lửa chiến đấu.
Nếu trong thời trung đại, văn học chủ yếu gắn với đạo lý và hình tượng anh hùng, thì sang thế kỷ XX, văn học kháng chiến gắn trực tiếp với vận mệnh dân tộc. Thơ ca cách mạng trở thành bản trường ca bất tận của lòng dân.

2. Bối cảnh hình thành thơ ca kháng chiến
Thơ ca kháng chiến ra đời trong những biến động dữ dội của lịch sử. Có thể chia thành hai giai đoạn lớn:
Kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954): Từ sau Cách mạng tháng Tám, đất nước vừa giành độc lập đã phải bước vào cuộc chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược. Văn nghệ sĩ theo tiếng gọi của Tổ quốc đã hòa mình vào đời sống nhân dân, sáng tác thơ ca mang đậm hơi thở chiến trường.
Kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975): Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, đất nước chia cắt. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kéo dài hơn 20 năm là cuộc chiến đấu gian khổ, khốc liệt nhưng cũng hào hùng nhất trong lịch sử dân tộc. Thơ ca giai đoạn này mang tính sử thi mạnh mẽ, vừa ca ngợi, vừa phản ánh chân thực hiện thực chiến tranh.
Trong cả hai giai đoạn, thơ ca luôn đi trước, đi cùng và đi sau bước chân chiến sĩ, người dân, trở thành tiếng hát đồng hành với cách mạng.
3. Đặc điểm nổi bật của thơ ca kháng chiến
(1) Tính chiến đấu cao độ
Thơ ca không chỉ là để thưởng thức, mà là lời kêu gọi, là vũ khí tinh thần. Mỗi vần thơ đều mang sức nặng của trách nhiệm với Tổ quốc, khích lệ tinh thần chiến sĩ.

HNI 27/10 - CHƯƠNG 18 : TỐ HƯŨ – NHÀ THƠ CỦA LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG

PHẦN 1.: Khởi nguồn một tâm hồn thi sĩ cách mạng
Trong lịch sử văn học Việt Nam hiện đại, Tố Hữu là một trong những gương mặt lớn, một hồn thơ gắn liền với lý tưởng cách mạng, với con đường đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội chủ nghĩa. Ông không chỉ là một thi sĩ tài hoa mà còn là người chiến sĩ trung kiên, nhà lãnh đạo văn hóa, tư tưởng. Thơ Tố Hữu từ lâu đã trở thành “tiếng hát của lý tưởng cộng sản”, kết nối đời sống tinh thần của nhân dân với con đường cách mạng.
Sinh năm 1920 tại Thừa Thiên – Huế, Tố Hữu sớm được tiếp xúc với cảnh đời cơ cực của nông dân, những lớp người lao khổ, bị áp bức dưới chế độ thực dân phong kiến. Chính hiện thực ấy đã đánh thức trong tâm hồn cậu học trò nghèo niềm đồng cảm sâu sắc với con người và thôi thúc ông đi tìm một lẽ sống lớn lao. Khi gặp gỡ lý tưởng cộng sản, Tố Hữu như tìm thấy ánh sáng soi đường, từ đó trọn đời gắn bó với Đảng, với dân tộc. Thơ ca của ông chính là tiếng lòng của một con người đem trái tim mình gửi trọn cho nhân dân và cách mạng.

Phần 2. Con đường đến với thơ ca cách mạng
Tố Hữu bắt đầu sáng tác từ những năm tháng tuổi trẻ. Thơ ông ban đầu là tiếng hát của một tâm hồn yêu đời, yêu thiên nhiên, khát khao lẽ sống. Nhưng bước ngoặt đến khi ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1938. Từ đó, hồn thơ cá nhân chuyển hóa thành hồn thơ cộng đồng, cái tôi hòa nhập vào cái ta rộng lớn – cái ta của giai cấp, của dân tộc.
Tập thơ đầu tiên “Từ ấy” (1937–1946) đánh dấu bước trưởng thành của Tố Hữu, đưa tên tuổi ông trở thành ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng. Bài thơ Từ ấy chính là tuyên ngôn sống, là khúc hát khởi đầu cho một đời thi ca dấn thân. Từ ánh sáng lý tưởng, Tố Hữu không còn là “con chim lạc loài” giữa cuộc đời, mà trở thành một chiến sĩ thơ ca, một người bạn của muôn triệu quần chúng lao khổ.

Trong những năm tháng tù đày, ông vẫn viết, vẫn hát, vẫn khẳng định niềm tin vào lý tưởng. Những bài thơ viết trong lao tù vừa tha thiết vừa

HNI 27/10 - CHƯƠNG 18 : TỐ HƯŨ – NHÀ THƠ CỦA LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG

PHẦN 1.: Khởi nguồn một tâm hồn thi sĩ cách mạng
Trong lịch sử văn học Việt Nam hiện đại, Tố Hữu là một trong những gương mặt lớn, một hồn thơ gắn liền với lý tưởng cách mạng, với con đường đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng xã hội chủ nghĩa. Ông không chỉ là một thi sĩ tài hoa mà còn là người chiến sĩ trung kiên, nhà lãnh đạo văn hóa, tư tưởng. Thơ Tố Hữu từ lâu đã trở thành “tiếng hát của lý tưởng cộng sản”, kết nối đời sống tinh thần của nhân dân với con đường cách mạng.
Sinh năm 1920 tại Thừa Thiên – Huế, Tố Hữu sớm được tiếp xúc với cảnh đời cơ cực của nông dân, những lớp người lao khổ, bị áp bức dưới chế độ thực dân phong kiến. Chính hiện thực ấy đã đánh thức trong tâm hồn cậu học trò nghèo niềm đồng cảm sâu sắc với con người và thôi thúc ông đi tìm một lẽ sống lớn lao. Khi gặp gỡ lý tưởng cộng sản, Tố Hữu như tìm thấy ánh sáng soi đường, từ đó trọn đời gắn bó với Đảng, với dân tộc. Thơ ca của ông chính là tiếng lòng của một con người đem trái tim mình gửi trọn cho nhân dân và cách mạng.

Phần 2. Con đường đến với thơ ca cách mạng
Tố Hữu bắt đầu sáng tác từ những năm tháng tuổi trẻ. Thơ ông ban đầu là tiếng hát của một tâm hồn yêu đời, yêu thiên nhiên, khát khao lẽ sống. Nhưng bước ngoặt đến khi ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1938. Từ đó, hồn thơ cá nhân chuyển hóa thành hồn thơ cộng đồng, cái tôi hòa nhập vào cái ta rộng lớn – cái ta của giai cấp, của dân tộc.
Tập thơ đầu tiên “Từ ấy” (1937–1946) đánh dấu bước trưởng thành của Tố Hữu, đưa tên tuổi ông trở thành ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng. Bài thơ Từ ấy chính là tuyên ngôn sống, là khúc hát khởi đầu cho một đời thi ca dấn thân. Từ ánh sáng lý tưởng, Tố Hữu không còn là “con chim lạc loài” giữa cuộc đời, mà trở thành một chiến sĩ thơ ca, một người bạn của muôn triệu quần chúng lao khổ.

Trong những năm tháng tù đày, ông vẫn viết, vẫn hát, vẫn khẳng định niềm tin vào lý tưởng. Những bài thơ viết trong lao tù vừa tha thiết vừa
Đọc thêm

HNI 26-10
CHƯƠNG 20: Bài học từ các triều đại hưng – vong trong lịch sử Việt Nam và thế giới
(Thuộc tác phẩm chính trị – triết học về “Dân là gốc của mọi quyền lực”)
I. Mọi triều đại đều có chu kỳ sinh – thịnh – suy – vong
Trong lịch sử nhân loại, không một đế chế nào là vĩnh cửu.
Từ những triều đại hùng mạnh nhất như La Mã, Đường, Minh, đến Đại Việt thời Lý – Trần – Lê, tất cả đều đi qua cùng một quy luật: khi lòng dân thuận – thiên hạ thịnh, khi lòng dân ly tán – cơ đồ nghiêng đổ.
Sự hưng thịnh không đến ngẫu nhiên, và sự sụp đổ cũng không phải do một biến cố đơn lẻ. Đó là quá trình tích tụ – từ sự khai mở của trí dân, đến sự băng hoại của quyền lực, từ chính danh của người lãnh đạo, đến sự tha hóa của tập đoàn cai trị.
Đạo Trời không bao giờ đứng về phe mạnh – Trời chỉ đứng về phe của lẽ phải và lòng dân.
Đó là định luật mà mọi triều đại, dù ở Đông hay Tây, đều phải tuân theo.
II. Bài học từ các triều đại Việt Nam
1. Nhà Lý – Thời thịnh trị của lòng nhân và niềm tin
Triều Lý (1009–1225) mở đầu bằng một quyết định mang tính Đạo: Lý Công Uẩn dời đô về Thăng Long– nơi “rồng bay lên”, đất tụ khí thiêng sông núi.
Nhưng cái vĩ đại không chỉ ở tầm nhìn địa chính trị, mà ở tư tưởng nhân trị: lấy Phật giáo làm nền tảng đạo đức, lấy dân làm gốc của thiên hạ.
Dưới triều Lý, dân được an cư, học hành được mở rộng, pháp luật đi đôi với lòng nhân. Lý Thánh Tông từng nói: “Thương dân như con đỏ, trị nước lấy nhân nghĩa làm gốc.”
Đó là giai đoạn Đạo và Chính hòa làm một, quyền lực thuận Trời, thuận Dân.
Nhưng đến cuối triều, quyền lực bị chiếm giữ bởi hoạn quan và dòng tộc, vua Lý Huệ Tông lâm vào điên loạn, nhân tâm ly tán – cơ đồ nhà Lý sụp đổ.
Bài học: Một triều đại thịnh trị khi lòng dân được kính trọng, nhưng sẽ tàn khi triều đình xem dân như công cụ.
2. Nhà Trần – Khi đoàn kết và nghĩa lớn làm nên chiến thắng
Nhà Trần (1225–1400) ra đời trong thời biến động, nhưng chính lòng dân đã tạo nên sức mạnh vô song.
Ba lần kháng chiến chống Nguyên Mông không chỉ là chiến công quân sự, mà là biểu tượng của trí dân, khí dân, lòng dân.
Trần Hưng Đạo hiểu rõ điều đó hơn ai hết: “Khoan thư sức dân làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước.”

HNI 26-10
CHƯƠNG 37: VƯỢT QUA THẤT BẠI – GIỮ VỮNG NIỀM TIN KHI KHÓ KHĂN

1. Thất bại – bản chất không thể né tránh
Trong mọi nền văn hóa, câu chuyện về thất bại luôn được nhắc đi nhắc lại như một phần tất yếu của đời sống. Người ta có thể tránh được một vài thất bại nhỏ, nhưng không ai thoát khỏi những thử thách lớn lao. Thất bại giống như mùa đông – có thể lạnh giá, khắc nghiệt, nhưng lại dọn đường cho một mùa xuân tươi mới.
Điều đáng nói không phải là thất bại đến hay không, mà là ta đối diện với nó thế nào. Người thiếu niềm tin sẽ coi thất bại như một bản án chung thân. Người có niềm tin sẽ coi thất bại như một giáo trình đặc biệt, dạy ta bài học mà trường lớp nào cũng không thể truyền đạt.
2. Thất bại và cơ chế tâm lý
Khi thất bại, cơ thể phản ứng như đang bị đe dọa. Não bộ tiết ra cortisol – hormone căng thẳng – khiến ta rơi vào trạng thái lo âu, buồn bã. Đây là cơ chế tự nhiên, nhưng nếu không biết quản lý, ta sẽ sa lầy trong tuyệt vọng.
Một số người chọn cách trốn tránh: họ ngừng cố gắng, thu mình lại. Một số khác chọn cách chống đối: họ đổ lỗi cho hoàn cảnh, người khác, thậm chí là số phận. Nhưng chỉ những ai biết chuyển hóa nỗi đau thành động lực mới thật sự trưởng thành.
Niềm tin đóng vai trò như một chiếc “bộ lọc” cho não bộ. Khi có niềm tin, ta sẽ nhìn thất bại dưới lăng kính tích cực hơn. Thay vì hỏi: “Tại sao tôi khổ thế này?”, người có niềm tin sẽ hỏi: “Tôi học được gì từ chuyện này?”
3. Giá trị ẩn trong thất bại
Nếu nhìn sâu, thất bại chứa đựng ba giá trị quan trọng:
1. Sự khiêm nhường – Thất bại nhắc ta rằng con người không toàn năng. Nó làm ta biết lắng nghe, học hỏi, và trân trọng từng bước đi.
2. Sự kiên nhẫn – Khi không đạt được kết quả tức thì, ta buộc phải học cách chờ đợi và tiếp tục.
3. Sự đổi mới – Thất bại buộc ta phải thử hướng đi khác, mở ra những con đường mà nếu thành công ngay từ đầu ta sẽ chẳng bao giờ phát hiện.
4. Những minh chứng sống động trong lịch sử
Abraham Lincoln: Trước khi trở thành tổng thống Mỹ, ông thất bại trong kinh doanh, thua cử nhiều lần, mất vợ, rơi vào trầm cảm. Nhưng nhờ niềm tin và sự bền bỉ, ông trở thành biểu tượng của tự do và bình đẳng.

HNI 26-10
CHƯƠNG 15: VĂN HỌC KHÁNG CHIẾN – THƠ CA CÁCH MẠNG

1. MỞ ĐẦU – THƠ CA TRONG BÃO LỬA LỊCH SỬ

Văn học Việt Nam thế kỷ XX ghi dấu một giai đoạn đặc biệt: hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đây là những năm tháng mà cả dân tộc dốc toàn lực cho độc lập, tự do. Trong bối cảnh ấy, thơ ca không chỉ là nghệ thuật, mà còn là vũ khí tinh thần, là tiếng gọi từ trái tim hàng triệu con người. Thơ ca kháng chiến đã trở thành “khí giới không tiếng nổ” nhưng sức mạnh thì vô cùng to lớn: nó khơi dậy niềm tin, hun đúc lòng yêu nước, động viên ý chí, và biến mỗi vần thơ thành ngọn lửa truyền lửa chiến đấu.
Nếu trong thời trung đại, văn học chủ yếu gắn với đạo lý và hình tượng anh hùng, thì sang thế kỷ XX, văn học kháng chiến gắn trực tiếp với vận mệnh dân tộc. Thơ ca cách mạng trở thành bản trường ca bất tận của lòng dân.

2. Bối cảnh hình thành thơ ca kháng chiến
Thơ ca kháng chiến ra đời trong những biến động dữ dội của lịch sử. Có thể chia thành hai giai đoạn lớn:
Kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954): Từ sau Cách mạng tháng Tám, đất nước vừa giành độc lập đã phải bước vào cuộc chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược. Văn nghệ sĩ theo tiếng gọi của Tổ quốc đã hòa mình vào đời sống nhân dân, sáng tác thơ ca mang đậm hơi thở chiến trường.
Kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975): Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, đất nước chia cắt. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước kéo dài hơn 20 năm là cuộc chiến đấu gian khổ, khốc liệt nhưng cũng hào hùng nhất trong lịch sử dân tộc. Thơ ca giai đoạn này mang tính sử thi mạnh mẽ, vừa ca ngợi, vừa phản ánh chân thực hiện thực chiến tranh.
Trong cả hai giai đoạn, thơ ca luôn đi trước, đi cùng và đi sau bước chân chiến sĩ, người dân, trở thành tiếng hát đồng hành với cách mạng.
3. Đặc điểm nổi bật của thơ ca kháng chiến
(1) Tính chiến đấu cao độ
Thơ ca không chỉ là để thưởng thức, mà là lời kêu gọi, là vũ khí tinh thần. Mỗi vần thơ đều mang sức nặng của trách nhiệm với Tổ quốc, khích lệ tinh thần chiến sĩ.
Đọc thêm

HNI 26-10
BÀI THƠ CHƯƠNG 4 :
LUẬT TRỜI – NỀN TẢNG MUÔN ĐỜI

Trời cao chẳng cần lời phán quyết,
Mà công bằng tự hiện trong lòng người.
Mặt trời mọc chiếu soi vạn vật,
Luật Trời kia chẳng đổi, chẳng phai mờ.

Núi sông đứng nghìn năm bất động,
Trăng sao treo làm chuẩn mực vĩnh hằng.
Công lý ấy không do tay người viết,
Mà khắc sâu trong máu thịt nhân gian.

Cổ nhân gọi đó là thiên đạo,
Đạo của Trời làm gốc của muôn phương.
Người thuận theo thì an hòa phúc lạc,
Người trái nghịch ắt chịu cảnh đoạn trường.

Luật Trời chẳng che chở kẻ bạo ngược,
Cũng chẳng dung kẻ dối trá, lọc lừa.
Nó soi sáng từng tâm hồn bé nhỏ,
Để nhân loại cùng hướng đến tình thương.

Dẫu thời gian đổi thay như mây cuốn,
Luật Trời còn hơn mọi bản hiến chương.
Pháp luật dựng, rồi phai theo thế sự,
Đạo lý Trời vẫn giữ trọn thiên trường.

Người khôn ngoan biết nhìn ra chuẩn mực,
Biết gieo nhân lành để gặt quả an.
Biết sống đúng cùng vòng quay vũ trụ,
Để đời mình hòa nhập với nhân gian.

Luật Trời ấy – nền gốc của đạo lý,
Chân thiện này muôn thế hệ soi chung.
Một tia sáng vượt ngàn năm lịch sử,
Dẫn nhân loại về nẻo chính, đường trung.

HNI 27/10 - CHƯƠNG 17 : NGUYỄN TUÂN – NGƯỜI NGHỆ SĨ CỦA CÁI ĐẸP

PHẦN 1.: Dẫn nhập: Nguyễn Tuân và hành trình đi tìm cái đẹp
Trong dòng chảy văn học Việt Nam hiện đại, hiếm có một nhà văn nào mang trong mình khát vọng truy tầm cái đẹp mãnh liệt và bền bỉ như Nguyễn Tuân. Ông không chỉ là một nghệ sĩ ngôn từ, mà còn là một triết gia về cái đẹp trong đời sống, một kẻ lãng tử đi tìm sự toàn bích ở mọi nơi, mọi khoảnh khắc. Nguyễn Tuân viết văn bằng tất cả sự kiêu hãnh, coi ngòi bút như một công cụ để khẳng định nhân cách nghệ sĩ, để tạc khắc những hình tượng lung linh của cái đẹp, ngay cả giữa những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.
Sinh năm 1910 và lớn lên trong những biến động dữ dội của lịch sử, Nguyễn Tuân mang trong mình tâm thế của một kẻ vừa yêu tha thiết truyền thống, vừa bị thôi thúc bởi nhu cầu cách tân. Ông khát khao khẳng định cái tôi độc đáo, không chịu hòa tan, không chấp nhận những khuôn khổ gò bó. Với ông, viết văn không chỉ là một nghề, mà là một hành trình sống – một cuộc phiêu lưu vào cõi đẹp.

Chính vì thế, trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác, từ tập tùy bút “Vang bóng một thời” cho đến bút ký “Sông Đà”, độc giả luôn bắt gặp một Nguyễn Tuân tài hoa, uyên bác, đầy phong cách. Đó là một “người nghệ sĩ của cái đẹp”, lấy cái đẹp làm cứu cánh tối hậu, lấy văn chương làm con đường biểu đạt.

Phần 2. Quan niệm nghệ thuật của Nguyễn Tuân về cái đẹp
Cái đẹp như giá trị vĩnh hằng
Nguyễn Tuân quan niệm rằng trong bất cứ lĩnh vực nào của đời sống, từ thiên nhiên, lao động, văn hóa đến con người, đều ẩn chứa những giá trị thẩm mỹ cần được khám phá. Ông thường không dừng lại ở bề mặt sự việc, mà đi sâu tìm kiếm những hạt ngọc ẩn giấu trong lớp bụi của thời gian.
Cái đẹp gắn liền với tài hoa và độc đáo
Với Nguyễn Tuân, cái đẹp không bao giờ đồng nghĩa với cái tầm thường. Nó luôn gắn liền với sự tài hoa, sự khéo léo, sự phi thường. Người chèo đò vượt thác dữ trong “Người lái đò sông Đà” trở thành một nghệ sĩ của nghề nghiệp. Người pha trà, viết chữ, đánh thơ trong “Vang bóng
Đọc thêm