HNI 13/12 🌺CHƯƠNG 11: KHỞI NGUYÊN CỦA CÁC TÔN GIÁO LỚN Trong hành trình khảo sát Đạo Trời – nền tảng tối sơ của mọi tôn giáo – con người không thể bỏ qua câu hỏi quan trọng: tôn giáo bắt đầu từ đâu, và vì sao nhân loại lại khai sinh ra nhiều truyền thống tâm linh khác nhau? Khi nhìn sâu vào lịch sử, ta nhận thấy rằng đằng sau mọi tôn giáo, mọi giáo lý và mọi hình thức thờ phụng đều ẩn chứa một khởi nguyên chung: khát vọng thấu hiểu lực vận hành của vũ trụ và định vị bản thân trong dòng chảy lớn lao ấy. Nhân loại từ thời nguyên thủy đã quan sát bầu trời sao, tiếng sấm, mùa lũ và đặc biệt là vô vàn hiện tượng không thể giải thích. Nỗi sợ đi cùng sự tò mò thúc đẩy con người tìm kiếm một thực tại vượt lên khỏi khả năng giác quan. Chính từ điểm giao nhau giữa nỗi bất an trước cái vô hạn và khát vọng tìm thấy trật tự trong hỗn mang, những bước đầu tiên của tôn giáo đã xuất hiện. Và theo thời gian, dòng chảy nguyên thủy ấy phân nhánh thành nhiều con đường: Ấn Độ giáo, Phật giáo, Do Thái giáo, Kitô giáo, Hồi giáo, Đạo giáo, Nho giáo… mỗi tôn giáo là một lối đi, nhưng tất cả đều là nhánh từ một gốc duy nhất – Đạo Trời. 1. Khởi nguyên chung: cái nhìn nguyên thủy về Trời Trước khi tên gọi “tôn giáo” tồn tại, con người đã có một khái niệm trừu tượng về “Trời” – một lực vô hình vừa uy nghiêm vừa bao dung, vừa đáng sợ vừa đáng tin cậy. “Trời” là đấng quyết định mưa nắng, sống chết, họa phúc; nhưng cũng là nguồn ban sự sống, ánh sáng và những mùa màng bội thu. Những hình thức tín ngưỡng sơ khai như thờ vật tổ, thờ linh hồn tổ tiên, thờ mặt trời, mặt trăng, lửa, nước… không phải là mê tín hỗn độn, mà là sự phản ánh trực tiếp cảm thức của con người về vũ trụ. Khi chưa có ngôn ngữ triết học, họ gọi đó là thần linh; khi chưa có khái niệm Nguồn Năng Lượng Vũ Trụ, họ gọi đó là Trời. Sự tôn kính nguyên thủy ấy chính là “hạt giống tôn giáo” – là điểm giao nhau giữa Đạo Trời (bản thể) và tôn giáo (hình thức). Từ hạt giống này, hàng nghìn năm sau, các tôn giáo lớn hình thành và phát triển, mỗi tôn giáo như một ánh sáng phản chiếu khác nhau từ cùng một mặt trời chân lý. 2. Ấn Độ giáo: Dòng chảy của thần thoại và trí tuệ cổ xưa

HNI 13/12 🌺CHƯƠNG 12 : TINH HOA CHUNG: TÌNH THƯƠNG – PHỤNG SỰ – GIÁC NGỘ Khi nhìn lại dòng chảy lịch sử tư tưởng nhân loại, ta dễ nhận ra bề ngoài các tôn giáo, các hệ thống triết học, các trường phái tâm linh có thể khác nhau đến mức tưởng như không thể hòa hợp: có nơi nhấn mạnh vào Đức Tin, có nơi đề cao Trí Tuệ, nơi khác lại lấy Kỷ Luật hay Từ Bi làm trọng tâm. Có truyền thống hướng vào nội tâm tịch tĩnh; có truyền thống hướng ra hành động xã hội; lại có truyền thống nhấn mạnh khổ hạnh; truyền thống khác đề cao niềm vui, âm nhạc, lễ hội. Nhưng nếu ta nhìn sâu hơn vào bản chất – vượt khỏi hình tướng, vượt khỏi ngôn từ – thì mọi con đường chân chính đều gặp nhau ở một tam giác cốt lõi: Tình Thương – Phụng Sự – Giác Ngộ. Ba yếu tố này không phải ba đức hạnh riêng rẽ, mà như ba dòng nước tinh khiết cùng đổ về một đại dương duy nhất, nuôi dưỡng và mở đường cho sự trưởng thành của linh hồn. Khi thiếu một trong ba, sự phát triển tâm linh trở nên nghiêng lệch; khi đầy đủ cả ba, con người trở thành một “kênh dẫn” tinh tuyển của Đạo Trời. 1. Tình Thương: Năng lượng khai mở mọi cánh cửa Tình thương là điểm khởi nguyên của mọi hành trình tâm linh. Không có tình thương, mọi tôn giáo sẽ chỉ còn là luật lệ khô cứng, mọi triết học sẽ hóa thành lý thuyết trừu tượng, và mọi công phu tu tập sẽ biến thành sự ích kỷ tinh vi. Tình thương không phải cảm xúc nhất thời, càng không phải sự mềm yếu. Nó là một trạng thái năng lượng cao nhất trong phổ rung động của con người – một sự mở rộng, một sự chấp nhận toàn diện, một sự sẵn sàng ôm trọn người khác như chính mình. Trong thiên nhiên, mọi sự sống tồn tại được vì tình thương. Cái cây kiên nhẫn mở tán che mưa nắng cho muôn loài. Nước chảy xuống vùng trũng để tưới mát những hạt mầm nhỏ bé. Mặt trời không bao giờ gửi hóa đơn cho ánh sáng của mình. Vũ trụ hoạt động trên nguyên lý cho đi. Tình thương của con người, khi chạm vào được nguồn gốc sâu nhất, cũng mang bản chất “cho” như vậy. Nó không đòi hỏi đối đáp, không so đo, không tính toán. Nó là ánh sáng lan tỏa từ một nội tâm đã hiểu rằng tất cả chúng sinh đều cùng một bản chất, cùng một cội nguồn, cùng được sinh ra từ Đạo Trời. Trong từng tôn giáo lớn, tình thương luôn được đặt lên hàng đầu:

HNI 14-12 📕Bài thơ CHƯƠNG 10: TÂM LINH VÀ KHOA HỌC LƯỢNG TỬ GIAO ĐIỂM CỦA HAI THẾ GIỚI Có một ranh giới mỏng như sợi khói, Nơi tâm linh gặp khoa học giữa khoảng không vô tận. Một bên là tĩnh lặng của linh hồn, Một bên là dao động của những hạt nhỏ hơn cả giọt sương đầu hạ. Khi nhà khoa học cúi vào thế giới vi mô, Họ thấy vật chất không còn cứng đặc như người ta từng nghĩ. Khi người hành giả bước vào vùng thẳm sâu của nội tâm, Họ cũng thấy mọi thứ chỉ là rung động – vô thường – chuyển hóa. Hai con đường tưởng như xa nghìn trùng, Hóa ra lại dẫn về cùng một chân lý: Vũ trụ này không phải được xây bằng đá, Mà bằng những trường năng lượng liên tục dệt nên hình tướng. Lượng tử nói: “Hạt có thể là sóng, là xác suất, là tiềm năng chưa thành hình.” Tâm linh nói: “Ý niệm có thể tạo ra thực tại, Một niệm sáng cũng đủ thay đổi đường đi của số phận.” Khi khoa học chứng minh sự bất định, Tâm linh mỉm cười – Vì linh hồn từ lâu đã biết rằng Mọi sự đều thay đổi khi ý thức chạm vào nó. Ở giao điểm ấy, Con người hiểu rằng mình không chỉ là thân xác, Mà là trường năng lượng biết suy nghĩ – biết yêu thương – biết sáng tạo. Và thế giới không chỉ là nơi ta sống, Mà là gương phản chiếu những gì ta tin – ta cảm – ta gửi vào vũ trụ. Tâm linh nâng ta lên, Khoa học cho ta đôi mắt. Một bên mở cánh cửa vô hình, Một bên soi sáng điều vô hình bằng ngôn ngữ lượng tử. Khi hai thế giới hòa vào nhau, Ta thấy vũ trụ không còn xa xôi, Ý thức không còn mơ hồ, Và cuộc sống trở thành cuộc đối thoại liên tục Giữa tâm linh của con người Và nền vật lý tinh tế đang vận hành phía sau mỗi vì sao. Đó là nơi ánh sáng chạm vào ý thức, Nơi linh hồn chạm vào bản thể của hạt nhỏ nhất. Và ta hiểu rằng: Mọi kỳ quan không ở ngoài kia, Mà đang diễn ra ngay trong từng khoảnh khắc ta nhận biết chính mình.

HNI 14-12 - CHƯƠNG 44 : ĐẠO TRỜI VÀ TƯƠNG LAI HÒA BÌNH TOÀN CẦU Khi nhân loại bước vào thế kỷ XXI với tất cả những thành tựu vượt bậc của khoa học, công nghệ, giao thương và kết nối, thế giới tưởng như đã tiến rất xa so với những thời đại hỗn chiến cũ. Nhưng sâu trong bản chất vận hành của xã hội, một sự thật vẫn luôn hiện hữu: hòa bình chưa bao giờ là điều hiển nhiên. Nó là thành quả mong manh, là sự cân bằng dễ vỡ, và là ước vọng mà hàng nghìn năm qua con người vẫn đang đi tìm. Mỗi biến động, mỗi cuộc xung đột, mỗi khủng hoảng đều nhắc ta rằng hòa bình không thể chỉ đến từ luật pháp hay hiệp ước; nó phải đến từ một nền tảng sâu hơn, bền vững hơn – nền tảng của Đạo. Đạo Trời – với tư cách là quy luật vận hành của vũ trụ, trật tự của nhân sinh, và ánh sáng của trí tuệ – mang trong mình lời giải mà nhân loại hiện đại đang khát khao tìm kiếm. Không phải là lời giải cho riêng một dân tộc, một tôn giáo hay một nền văn minh, mà là lời giải có khả năng chạm đến mọi tâm trí, mọi trái tim. Bởi vì Đạo không thuộc về bất kỳ ai, nhưng luôn sẵn có trong tất cả. 1. Hòa bình: không chỉ là sự vắng mặt của chiến tranh Nhiều người nghĩ rằng hòa bình là khi không có tiếng súng, không có xung đột, không có bạo lực. Nhưng đó chỉ là phần nổi của một tảng băng. Lịch sử cho thấy: có những giai đoạn không chiến tranh nhưng lòng người vẫn đầy chia rẽ; có những nơi không bom đạn nhưng tâm thức con người lại chất chứa bất an, sân hận, kỳ thị và tham vọng. Bởi vậy, hòa bình đích thực không nằm ở bên ngoài, mà khởi sinh từ thế giới bên trong của từng cá nhân. Đạo Trời dạy rằng mọi hiện tượng trong xã hội chỉ là biểu hiện của tâm thức cộng đồng. Một quốc gia bạo lực là kết tinh của nhiều tâm thức bạo lực. Một kỷ nguyên xung đột là sự phóng chiếu của nỗi sợ và lòng tham trong toàn nhân loại. Và ngược lại, một tương lai hòa bình chỉ có thể được xây dựng khi tâm thức chung của con người hướng về sự hiểu biết, từ bi, tôn trọng và hợp nhất. Hòa bình không phải là mục tiêu cuối cùng; hòa bình là kết qu Đọc thêm 

HNI 13/12 🌺CHƯƠNG 13: NGHI LỄ VÀ HÌNH TƯỚNG: PHƯƠNG TIỆN CHỨ KHÔNG PHẢI CỨU CÁNH Có một sự thật xuyên suốt lịch sử tâm linh của nhân loại: bất kỳ khi nào chân lý được diễn đạt qua hình tướng, hình tướng đó theo thời gian sẽ có nguy cơ che mờ chính chân lý mà nó được tạo ra để phục vụ. Các nghi lễ, các biểu tượng, các nghi thức, giáo điều, hệ thống tổ chức… tất cả đều bắt đầu như một phương tiện để con người dễ dàng tiến gần hơn với Thần – với Trời – với Đạo – với nguồn sáng nội tâm. Nhưng rồi, qua hàng thế kỷ, khi con người bám chặt vào phương tiện và quên mất mục đích, phương tiện ấy biến thành chiếc khuôn trói buộc; thành ranh giới; thành thước đo; thậm chí thành thứ để tranh chấp, chống đối và chia rẽ. Đó là lý do Đạo Trời luôn nhắc: Hãy dùng hình tướng nhưng đừng bị hình tướng dùng. Hãy bước trên con thuyền nghi lễ nhưng đừng tưởng con thuyền là bến đỗ. Từ thuở sơ khai, con người tạo ra nghi lễ vì cần một không gian thiêng, một cấu trúc tâm lý giúp họ bước vào trạng thái tập trung, tĩnh lặng, giao cảm. Nghi lễ đem lại cảm giác trật tự, an toàn, thiêng liêng. Những bài kinh được tụng theo nhịp, những ngọn nến được thắp lên trước ban thờ, những tiếng chuông ngân xua tan tạp niệm… tất cả đều là ngôn ngữ của tâm hồn, không phải ngôn ngữ của chân lý tuyệt đối. Không có nghi lễ nào là sợi dây để buộc Trời về với con người, nhưng nghi lễ có thể là sợi dây để buộc tâm trí con người về đúng tần số của Trời. 1. Khi nghi lễ là cánh cửa mở – không phải bức tường chắn Trong thời kỳ nguyên thủy, nghi lễ là cách cộng đồng kết nối với tự nhiên. Người ta múa trong lửa, ca hát bên sông, dâng tặng hoa trái, cầu mưa, cầu nắng… Mỗi hành động đều chất chứa lòng biết ơn và cảm thức thiêng liêng đối với vũ trụ. Trong các nền văn minh lớn – Ai Cập, Ấn Độ, Trung Hoa, Hy Lạp – nghi lễ được hoàn thiện thành những hệ thống tinh tế, tinh vi, mang sức mạnh biểu trưng sâu sắc. Người xưa hiểu rằng: Thân thể làm – tâm thức mở. Tâm thức mở – ánh sáng đi vào. Một lễ quán đảnh, một lời cầu nguyện, một cái lạy, một nén hương… tất cả là cánh cửa. Cánh cửa chỉ có tác dụng khi ta bước qua, chứ không phải khi ta đứng lại chiêm ngưỡng nó.

HNI 14-12 BÀI THƠ CHƯƠNG 35 : HOÀ HỢP TÔN GIÁO – HOÀ HỢP DÂN TỘC Trên dải đất nghìn năm chung vận nước, Bao đạo lành cùng hội tụ trời Nam. Tiếng chuông sớm hòa câu kinh buổi nguyện, Như nhắn rằng: lòng người hãy dịu an. Từ thánh thất đến ngôi chùa vách cổ, Từ giáo đường đến miếu nhỏ quê hương, Những niềm tin khác nhau nhưng một hướng: Vì nhân dân gìn giữ nếp yêu thương. Hòa hợp đạo không phải là đồng nhất, Mà tôn nhau trong sự khác biệt thiêng. Như trăm suối chảy về chung biển lớn, Góp màu xanh cho sóng nước bình yên. Dân tộc ấy vững vàng qua bão tố, Vì biết gom tất cả lại một nhà. Khi lòng đạo hòa vào lòng dân tộc, Đất nước thêm bền vững giữa phong ba. Hòa hợp đạo là mở lòng lắng nghe, Là hiểu nhau qua từng điều nhỏ nhặt. Là dựng nhịp cầu giữa bao nẻo đường tin, Để yêu thương không bao giờ đứt đoạn. Và khi ấy, muôn người chung hướng thiện, Ngọn lửa hòa bình sáng giữa trời mây. Dân tộc lớn không chỉ nhờ sức mạnh, Mà nhờ tình gắn kết tự ngàn xưa dựng xây. Đọc thêm

HNI 13-12 CHƯƠNG 13: NGHI LỄ VÀ HÌNH TƯỚNG: PHƯƠNG TIỆN CHỨ KHÔNG PHẢI CỨU CÁNH Có một sự thật xuyên suốt lịch sử tâm linh của nhân loại: bất kỳ khi nào chân lý được diễn đạt qua hình tướng, hình tướng đó theo thời gian sẽ có nguy cơ che mờ chính chân lý mà nó được tạo ra để phục vụ. Các nghi lễ, các biểu tượng, các nghi thức, giáo điều, hệ thống tổ chức… tất cả đều bắt đầu như một phương tiện để con người dễ dàng tiến gần hơn với Thần – với Trời – với Đạo – với nguồn sáng nội tâm. Nhưng rồi, qua hàng thế kỷ, khi con người bám chặt vào phương tiện và quên mất mục đích, phương tiện ấy biến thành chiếc khuôn trói buộc; thành ranh giới; thành thước đo; thậm chí thành thứ để tranh chấp, chống đối và chia rẽ. Đó là lý do Đạo Trời luôn nhắc: Hãy dùng hình tướng nhưng đừng bị hình tướng dùng. Hãy bước trên con thuyền nghi lễ nhưng đừng tưởng con thuyền là bến đỗ. Từ thuở sơ khai, con người tạo ra nghi lễ vì cần một không gian thiêng, một cấu trúc tâm lý giúp họ bước vào trạng thái tập trung, tĩnh lặng, giao cảm. Nghi lễ đem lại cảm giác trật tự, an toàn, thiêng liêng. Những bài kinh được tụng theo nhịp, những ngọn nến được thắp lên trước ban thờ, những tiếng chuông ngân xua tan tạp niệm… tất cả đều là ngôn ngữ của tâm hồn, không phải ngôn ngữ của chân lý tuyệt đối. Không có nghi lễ nào là sợi dây để buộc Trời về với con người, nhưng nghi lễ có thể là sợi dây để buộc tâm trí con người về đúng tần số của Trời. 1. Khi nghi lễ là cánh cửa mở – không phải bức tường chắn Trong thời kỳ nguyên thủy, nghi lễ là cách cộng đồng kết nối với tự nhiên. Người ta múa trong lửa, ca hát bên sông, dâng tặng hoa trái, cầu mưa, cầu nắng… Mỗi hành động đều chất chứa lòng biết ơn và cảm thức thiêng liêng đối với vũ trụ. Trong các nền văn minh lớn – Ai Cập, Ấn Độ, Trung Hoa, Hy Lạp – nghi lễ được hoàn thiện thành những hệ thống tinh tế, tinh vi, mang sức mạnh biểu trưng sâu sắc. Người xưa hiểu rằng: Thân thể làm – tâm thức mở. Tâm thức mở – ánh sáng đi vào. Một lễ quán đảnh, một lời cầu nguyện, một cái lạy, một nén hương… tất cả là cánh cửa. Cánh cửa chỉ có tác dụng khi ta bước qua, chứ không phải khi ta đứng lại chiêm ngưỡng nó.

HNI 13-12 CHƯƠNG 44 : ĐẠO TRỜI VÀ TƯƠNG LAI HÒA BÌNH TOÀN CẦU Khi nhân loại bước vào thế kỷ XXI với tất cả những thành tựu vượt bậc của khoa học, công nghệ, giao thương và kết nối, thế giới tưởng như đã tiến rất xa so với những thời đại hỗn chiến cũ. Nhưng sâu trong bản chất vận hành của xã hội, một sự thật vẫn luôn hiện hữu: hòa bình chưa bao giờ là điều hiển nhiên. Nó là thành quả mong manh, là sự cân bằng dễ vỡ, và là ước vọng mà hàng nghìn năm qua con người vẫn đang đi tìm. Mỗi biến động, mỗi cuộc xung đột, mỗi khủng hoảng đều nhắc ta rằng hòa bình không thể chỉ đến từ luật pháp hay hiệp ước; nó phải đến từ một nền tảng sâu hơn, bền vững hơn – nền tảng của Đạo. Đạo Trời – với tư cách là quy luật vận hành của vũ trụ, trật tự của nhân sinh, và ánh sáng của trí tuệ – mang trong mình lời giải mà nhân loại hiện đại đang khát khao tìm kiếm. Không phải là lời giải cho riêng một dân tộc, một tôn giáo hay một nền văn minh, mà là lời giải có khả năng chạm đến mọi tâm trí, mọi trái tim. Bởi vì Đạo không thuộc về bất kỳ ai, nhưng luôn sẵn có trong tất cả. 1. Hòa bình: không chỉ là sự vắng mặt của chiến tranh Nhiều người nghĩ rằng hòa bình là khi không có tiếng súng, không có xung đột, không có bạo lực. Nhưng đó chỉ là phần nổi của một tảng băng. Lịch sử cho thấy: có những giai đoạn không chiến tranh nhưng lòng người vẫn đầy chia rẽ; có những nơi không bom đạn nhưng tâm thức con người lại chất chứa bất an, sân hận, kỳ thị và tham vọng. Bởi vậy, hòa bình đích thực không nằm ở bên ngoài, mà khởi sinh từ thế giới bên trong của từng cá nhân. Đạo Trời dạy rằng mọi hiện tượng trong xã hội chỉ là biểu hiện của tâm thức cộng đồng. Một quốc gia bạo lực là kết tinh của nhiều tâm thức bạo lực. Một kỷ nguyên xung đột là sự phóng chiếu của nỗi sợ và lòng tham trong toàn nhân loại. Và ngược lại, một tương lai hòa bình chỉ có thể được xây dựng khi tâm thức chung của con người hướng về sự hiểu biết, từ bi, tôn trọng và hợp nhất.

HNI 13-12 Bài thơ CHƯƠNG 10: TÂM LINH VÀ KHOA HỌC LƯỢNG TỬ GIAO ĐIỂM CỦA HAI THẾ GIỚI Có một ranh giới mỏng như sợi khói, Nơi tâm linh gặp khoa học giữa khoảng không vô tận. Một bên là tĩnh lặng của linh hồn, Một bên là dao động của những hạt nhỏ hơn cả giọt sương đầu hạ. Khi nhà khoa học cúi vào thế giới vi mô, Họ thấy vật chất không còn cứng đặc như người ta từng nghĩ. Khi người hành giả bước vào vùng thẳm sâu của nội tâm, Họ cũng thấy mọi thứ chỉ là rung động – vô thường – chuyển hóa. Hai con đường tưởng như xa nghìn trùng, Hóa ra lại dẫn về cùng một chân lý: Vũ trụ này không phải được xây bằng đá, Mà bằng những trường năng lượng liên tục dệt nên hình tướng. Lượng tử nói: “Hạt có thể là sóng, là xác suất, là tiềm năng chưa thành hình.” Tâm linh nói: “Ý niệm có thể tạo ra thực tại, Một niệm sáng cũng đủ thay đổi đường đi của số phận.” Khi khoa học chứng minh sự bất định, Tâm linh mỉm cười – Vì linh hồn từ lâu đã biết rằng Mọi sự đều thay đổi khi ý thức chạm vào nó. Ở giao điểm ấy, Con người hiểu rằng mình không chỉ là thân xác, Mà là trường năng lượng biết suy nghĩ – biết yêu thương – biết sáng tạo. Và thế giới không chỉ là nơi ta sống, Mà là gương phản chiếu những gì ta tin – ta cảm – ta gửi vào vũ trụ. Tâm linh nâng ta lên, Khoa học cho ta đôi mắt. Một bên mở cánh cửa vô hình, Một bên soi sáng điều vô hình bằng ngôn ngữ lượng tử. Khi hai thế giới hòa vào nhau, Ta thấy vũ trụ không còn xa xôi, Ý thức không còn mơ hồ, Và cuộc sống trở thành cuộc đối thoại liên tục Giữa tâm linh của con người Và nền vật lý tinh tế đang vận hành phía sau mỗi vì sao. Đó là nơi ánh sáng chạm vào ý thức, Nơi linh hồn chạm vào bản thể của hạt nhỏ nhất. Và ta hiểu rằng: Mọi kỳ quan không ở ngoài kia, Mà đang diễn ra ngay trong từng khoảnh khắc ta nhận biết chính mì

HNI 13-12 CHƯƠNG 11: KHỞI NGUYÊN CỦA CÁC TÔN GIÁO LỚN Trong hành trình khảo sát Đạo Trời – nền tảng tối sơ của mọi tôn giáo – con người không thể bỏ qua câu hỏi quan trọng: tôn giáo bắt đầu từ đâu, và vì sao nhân loại lại khai sinh ra nhiều truyền thống tâm linh khác nhau? Khi nhìn sâu vào lịch sử, ta nhận thấy rằng đằng sau mọi tôn giáo, mọi giáo lý và mọi hình thức thờ phụng đều ẩn chứa một khởi nguyên chung: khát vọng thấu hiểu lực vận hành của vũ trụ và định vị bản thân trong dòng chảy lớn lao ấy. Nhân loại từ thời nguyên thủy đã quan sát bầu trời sao, tiếng sấm, mùa lũ và đặc biệt là vô vàn hiện tượng không thể giải thích. Nỗi sợ đi cùng sự tò mò thúc đẩy con người tìm kiếm một thực tại vượt lên khỏi khả năng giác quan. Chính từ điểm giao nhau giữa nỗi bất an trước cái vô hạn và khát vọng tìm thấy trật tự trong hỗn mang, những bước đầu tiên của tôn giáo đã xuất hiện. Và theo thời gian, dòng chảy nguyên thủy ấy phân nhánh thành nhiều con đường: Ấn Độ giáo, Phật giáo, Do Thái giáo, Kitô giáo, Hồi giáo, Đạo giáo, Nho giáo… mỗi tôn giáo là một lối đi, nhưng tất cả đều là nhánh từ một gốc duy nhất – Đạo Trời. 1. Khởi nguyên chung: cái nhìn nguyên thủy về Trời Trước khi tên gọi “tôn giáo” tồn tại, con người đã có một khái niệm trừu tượng về “Trời” – một lực vô hình vừa uy nghiêm vừa bao dung, vừa đáng sợ vừa đáng tin cậy. “Trời” là đấng quyết định mưa nắng, sống chết, họa phúc; nhưng cũng là nguồn ban sự sống, ánh sáng và những mùa màng bội thu. Những hình thức tín ngưỡng sơ khai như thờ vật tổ, thờ linh hồn tổ tiên, thờ mặt trời, mặt trăng, lửa, nước… không phải là mê tín hỗn độn, mà là sự phản ánh trực tiếp cảm thức của con người về vũ trụ. Khi chưa có ngôn ngữ triết học, họ gọi đó là thần linh; khi chưa có khái niệm Nguồn Năng Lượng Vũ Trụ, họ gọi đó là Trời. Sự tôn kính nguyên thủy ấy chính là “hạt giống tôn giáo” – là điểm giao nhau giữa Đạo Trời (bản thể) và tôn giáo (hình thức). Từ hạt giống này, hàng nghìn năm sau, các tôn giáo lớn hình thành và phát triển, mỗi tôn giáo như một ánh sáng phản chiếu khác nhau từ cùng một mặt trời chân lý. 2. Ấn Độ giáo: Dòng chảy của thần thoại và trí tuệ cổ xưa