HNI 26/10: 🌺CHƯƠNG 12: KHI LÒNG DÂN THUẬN – THIÊN HẠ THÁI BÌNH (Tác giả: Henry Lê – Lê Đình Hải) I. Lòng dân – gốc rễ của trời đất Từ ngàn xưa, các bậc minh triết đã nói: “Dân vi bản, xã tắc vi khinh”. Không phải vì họ ca ngợi dân một cách cảm tính, mà bởi họ hiểu quy luật bất biến của Trời – Đất – Người. Trời sinh dân trước rồi mới có vua; dân nuôi đất nước trước rồi mới có chính quyền. Khi lòng dân thuận, vạn vật giao hòa; khi lòng dân nghịch, dù triều đại có binh hùng tướng mạnh cũng sụp đổ như lâu đài trên cát. Lòng dân không phải là thứ quyền lực được ghi trong hiến pháp hay luật lệ, mà là năng lượng vô hình thấm trong mọi hơi thở của quốc gia. Nó không thể mua bằng tiền, không thể cưỡng bằng vũ lực, không thể điều khiển bằng tuyên truyền. Nó chỉ thuận khi người cầm quyền sống đúng với Đạo Trời – tức là hành xử công chính, minh bạch, và đặt phúc của dân lên trên mọi lợi ích riêng. Một chính quyền có thể tồn tại nhờ quyền lực, nhưng chỉ khi lòng dân thuận, nó mới trường tồn nhờ chính nghĩa. Một đất nước có thể phồn hoa nhờ của cải, nhưng chỉ khi dân tâm đồng lòng, nó mới thịnh trị nhờ đạo lý. Lòng dân chính là gió – nếu người lãnh đạo biết căng buồm đúng hướng, thuyền quốc gia sẽ lướt đi êm ái. Nhưng nếu ngược gió, mọi nỗ lực chèo chống đều chỉ là vô ích. II. Khi dân thuận – Đạo Trời thông Trời không có hình, nhưng có Đạo. Dân không có lời, nhưng có tâm. Khi Đạo và tâm hòa làm một, đó là thời thái bình. Thời đại nào cũng có lúc rối loạn, cũng có những cơn sóng dữ của lịch sử. Nhưng chỉ khi người lãnh đạo biết lắng nghe tiếng lòng dân, biết đặt dân lên trên quyền, biết lấy công bằng thay cho sợ hãi, lấy nhân nghĩa thay cho bạo lực – thì dòng chảy ấy mới trở nên êm đềm. Một quốc gia có thể có ngàn điều luật, vạn chính sách, nhưng nếu dân không thuận, mọi thứ đều vô dụng. Ngược lại, một quốc gia có thể thiếu thốn vật chất, nhưng nếu lòng dân thuận, họ sẽ dựng nên kỳ tích. Nhật Bản sau chiến tranh hoang tàn mà vươn lên, bởi lòng dân đồng sức. Việt Nam trong những thời kháng chiến gian khổ mà chiến thắng, bởi lòng dân thuận ý Trời. Đạo Trời chưa bao giờ đứng về kẻ mạnh – mà luôn đứng về kẻ thuận Đạo, thuận dân. Trong dòng vận động của nhân loại hôm nay, khi công nghệ khiến mọi người kết nối trực tiếp, lòng dân không còn là khái niệm trừu tượng. Nó là dòng năng lượng tập thể lan qua từng mạng xã hội, từng cộng đồng, từng câu nói thật lòng. Khi dân tin, năng lượng lan tỏa. Khi dân nghi ngờ, mọi thể chế lung lay. Chính trị của thời đại mới không còn dựa vào quyền lực cưỡng chế, mà dựa vào độ tin cậy. Và lòng tin ấy chính là biểu hiện của lòng dân thuận. III. Chính trị thuận dân – nền tảng của thái bình Có người nói: “Muốn trị quốc, phải có luật”. Nhưng luật chỉ là dây cương. “Muốn an dân, phải có đạo”. Đạo mới là linh hồn. Một nhà lãnh đạo chân chính không cai trị dân – họ phục vụ dân. Họ không bắt dân theo ý mình – họ lắng nghe để dân được là chính mình. Và khi dân được sống đúng với giá trị, lòng họ tự nhiên thuận. Lòng thuận đó không cần ép buộc, không cần tuyên truyền, không cần thưởng phạt – bởi nó đến từ niềm tin sâu nhất rằng “người lãnh đạo đang vì ta”. Thái bình không đến từ những lời kêu gọi hòa bình, mà đến từ niềm tin chung giữa người với người. Khi chính trị được xây dựng trên sự tin tưởng, không cần cảnh sát nhiều, không cần quan giám sát. Khi mọi chính sách phản ánh trung thực nhu cầu của dân, dân tự nguyện làm theo. Khi quan chức không tham, dân không oán.

HNI 26/10: 💎PHẦN II: CHÍNH TRỊ THUẬN LÒNG DÂN – NGHỊCH LÒNG DÂN 🌺CHƯƠNG 11: “Dân vi bản” – dân là gốc của chính trị Tác giả: Henry Lê – Lê Đình Hải I. Khi chính trị quên mất gốc rễ của mình Không có triều đại nào sụp đổ chỉ vì thiên tai, mà đều bắt đầu từ khi lòng dân rạn nứt. Không có thể chế nào tự hủy vì ngoại lực, mà vì mất đi sự tin tưởng của nhân dân. Từ cổ chí kim, mọi nhà hiền triết đều nhìn ra một chân lý bất biến: “Dân vi bản, xã tắc vi trung, quân vi khinh” – dân là gốc, nước là thân, vua chỉ là ngọn. Nhưng lịch sử loài người lại chứng minh điều ngược lại: những người nắm quyền thường quên mất rằng họ chỉ đang đứng trên cội rễ của dân, và khi gốc bị bào mòn, cả cây quyền lực sẽ đổ sập. Chính trị, nếu tách khỏi nhân dân, chỉ còn là trò diễn giữa các nhóm lợi ích. Khi quyền lực không còn phản chiếu ý chí của người dân, thì mọi khẩu hiệu, mọi văn bản hiến định đều vô nghĩa. Bởi ý Trời là lòng dân, và lòng dân chính là nền móng của Trời trong thế gian. Người xưa có câu: “Đắc dân tâm giả đắc thiên hạ.” Kẻ mất dân tâm, dù có trăm ngàn quân, cũng chỉ là kẻ cô độc giữa triều đình của bóng tối. Một chính quyền tồn tại bằng sợ hãi, sẽ bị chính nỗi sợ của mình nuốt chửng. Một quốc gia chỉ bền vững khi dân chúng cảm thấy mình được tôn trọng, được lắng nghe và được tham gia. II. “Dân vi bản” – triết lý của sự tồn tại “Dân vi bản” không phải là khẩu hiệu tuyên truyền, mà là nguyên lý vận hành của mọi nền chính trị thuận Đạo. Trong chữ Hán, “本” nghĩa là gốc, là rễ cây – nơi sinh ra sức sống của thân và cành. Gốc khỏe thì cây xanh. Gốc mục thì thân tàn. Chính trị, cũng như một sinh thể, không thể sống lâu nếu tách rời mạch nhựa của dân. Mạnh Tử từng nói: “Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh.” Đây không phải lời chống lại quyền lực quân vương, mà là lời nhắc cho những ai cầm quyền rằng vua cũng là dân, chỉ khác ở chỗ được dân giao phó trách nhiệm bảo hộ quốc gia. Chính trị chân chính không phải là cai trị, mà là phụng sự nhân dân. Và chỉ khi người lãnh đạo xem mình là người đầy tớ của dân, chứ không phải chủ nhân của dân, thì xã hội mới hòa thuận, đất nước mới hưng thịnh.

HNI 26/10: 🌺CHƯƠNG 7: THIÊN Ý VÀ LÒNG DÂN – HAI CHIỀU THỐNG NHẤT TRONG CHÍNH TRỊ Tác giả: Henry Lê – Lê Đình Hải I. Thiên ý – trật tự vô hình dẫn dắt thế giới hữu hình Từ thuở hồng hoang, con người đã ngẩng đầu nhìn lên bầu trời mà hỏi: “Ai là người định ra mệnh lệnh của vũ trụ?” Trời xanh, mây trắng, gió thổi, sấm vang — những hiện tượng tự nhiên ấy từng được xem là biểu tượng của Thiên ý: ý Trời, quy luật tối thượng mà không ai có thể cưỡng. Trong văn hóa Á Đông, “Thiên” không chỉ là bầu trời vật lý, mà là biểu tượng cho Đạo, cho trật tự vận hành tự nhiên, cho sự cân bằng tuyệt đối giữa sinh và diệt, giữa thưởng và phạt. Thiên ý không thiên vị ai. Nó không thưởng người sang, cũng chẳng phạt kẻ hèn. Nhưng ai thuận Thiên, người ấy hưng thịnh. Ai nghịch Thiên, người ấy diệt vong. Trong lịch sử, mọi triều đại, mọi chính thể, mọi đế vương, dù quyền lực đến đâu, nếu quên mất “ý Trời” — tức là quên mất quy luật của đạo lý, của nhân tâm, thì sớm muộn cũng sụp đổ. Bởi Trời không cần phải nổi giận. Chỉ cần dân lòng rạn nứt, niềm tin tan biến, thì Thiên mệnh đã rời khỏi ngai vàng. II. Lòng dân – tấm gương phản chiếu Thiên ý Nếu Thiên ý là nguồn nước từ trên cao, thì lòng dân chính là mặt hồ phản chiếu nó. Không có dân, Trời không thể hiện mình qua hình hài xã hội. Không có Trời, dân cũng mất đi phương hướng mà tiến bước. Trong tư tưởng cổ xưa, người xưa đã sớm nhận ra mối tương thông ấy: “Thiên hạ chi bản tại quốc, quốc chi bản tại gia, gia chi bản tại thân, thân chi bản tại tâm.” Mọi trật tự của thiên hạ đều bắt đầu từ cái tâm con người — từ lòng dân. Lòng dân chính là Thiên ý được cụ thể hóa. Khi người dân yêu nước, tin tưởng, đoàn kết, biết đúng sai, biết phải trái — ấy là khi Thiên ý đang thuận. Khi người dân sợ hãi, oán than, thờ ơ, ích kỷ — ấy là khi Thiên ý đang cảnh báo. Không có “ý Trời” nào nằm ngoài nhân tâm cả. Bởi chính con người là phần tử sống của Trời, là tấm gương soi chiếu của Đạo. Thiên ý không hề xa xôi. Nó chính là sự vận động tự nhiên của lòng người hướng thiện. III. Khi chính trị tách khỏi lòng dân, Trời sẽ thu mệnh Một chế độ chính trị tồn tại không chỉ nhờ hiến pháp, quân đội hay luật pháp — mà trước hết là nhờ niềm tin của nhân dân.